Winter 2019
De winter van 2019 was in Ukkel normaal voor wat betreft de gemiddelde temperatuur, het neerslagtotaal en de neerslagfrequentie, en was zeer abnormaal zonnig.
1. De temperatuur
De afgelopen winter was in Ukkel thermisch normaal maar wel zacht : de gemiddelde temperatuur bedroeg 5,2 °C (normaal: 3,6 °C). De gemiddelde maximum- en minimumtemperatuur was respectievelijk 8,1 °C en 2,5 °C (normaal: 6,1 °C en 1 °C).
De warmste maand van de winter was februari: met een gemiddelde temperatuur van 7 °C (ref. periode 1981-2010: 3,7 °C) komt deze maand op plaats 5 in de reeks van warme februarimaanden in Brussel-Ukkel sinds 1833. Het record van warmste februari dateert uit 1990 met een gemiddelde temperatuur van 7,9 °C, ook nog warmer dan dit jaar was februari in 1926 (7,6 °C), 1961 (7,2 °C) en 2002 (7,2 °C).
December was ook een zachte maand met een gemiddelde temperatuur van 5,8 °C (ref. periode 1981-2010: 3,9 °C); januari verliep thermisch normaal met een gemiddelde temperatuur van 3,0 °C (ref. periode 1981-2010: 3,3 °C) maar met een vrij zachte eerste helft en een vrij koude tweede helft.
De winter ging uitermate zacht van start: gedurende de eerste dagen van december stegen de maximumtemperaturen tot ruim boven 10 °C: op de 1e al tussen 10 °C en lokaal 13 °C, op de 2e zelfs tot 15 °C in de Maasvallei (Hastière en Angleur), tussen 14 °C en 15 °C op verschillende andere plaatsen en tot 10 °C à 11 °C op de Ardense Hoogten, op de 3e klommen de maxima net iets minder hoog dan op de 2e maar het bleef zeer zacht voor de tijd van het jaar; ook de nacht van 2 op 3 december verliep erg mild, op vele plaatsen daalden de temperaturen niet onder 11 °C à 12 °C (Ukkel: 12,2 °C). In de nacht naar de 4e toe kwamen we in iets minder warme zeelucht terecht en dit zorgde in de nacht erop (naar de 5e) voor een sterkere afkoeling met wat lichte nachtvorst in het zuiden en het oosten van het land; in de loop van de 5e bereikte een warmtefront onze streken zodat we in zachtere luchtstromingen terechtkwamen met temperaturen die terug 10 °C haalden en in de loop van de daaropvolgende nacht (van de 5e op de 6e december) verder stegen naar 11 °C à 12 °C; ook op de 6e en 7e overdag haalden we gelijkaardige waarden. Na de passage van een koufront op de 7e ruimde de stroming stilaan naar het westen, op de 9e zelfs naar het noordwesten. Terwijl de temperaturen op het 850 hPa-niveau (op ongeveer 1.500 m hoogte) gevoelig daalden tussen de 6e en 9e, was dit nog niet meteen zo voor de luchttemperaturen op 1,5 m hoogte, als gevolg van de luchtstromingen vanover zee. Op de 8e en 9e bleef het dus nog zacht. Vanaf de 10e had de polaire lucht ook lagere temperaturen op gewone waarnemingshoogte tot gevolg, deze lucht werd aangevoerd tussen een lagedrukgebied met kern over de Baltische Zee en een hogedrukgebied over de golf van Biskaje en het westen van Frankrijk. De hoge druk breidde zich uit naar de Britse Eilanden en het westen van Skandinavië en zorgde gedurende enkele dagen voor een kouder weertype met nachtvorst op vele plaatsen. De belangrijkste kern van het hogedrukgebied installeerde zich uiteindelijk over Skandinavië, zodat de stroming noordoost tot oost werd. In de ochtend van de 11e lagen de temperaturen nog rond het vriespunt, vanaf de 12e kwam het op vele plaatsen tot nachtvorst met meestal waarden tussen 0 °C tot -3 °C in Laag- en Midden-België en tot -4 °C à -5 °C ten zuiden van Samber en Maas. Zo was het minimum van de 12e -3 °C in Genk, -3,1 °C in Koersel, -5 °C in Aubange en -5,4 °C in Elsenborn. In de ochtend van de 14e was het hier en daar nog wat kouder met een minimum van -3,9 °C in Genk, -4,8 °C in Koersel, -5 °C in Hastière en -6 °C in Sivry. Ook overdag was het relatief koud : op de 11e en 12e was het overdag nog relatief zacht, tussen de 13e en de 16e lagen de maxima in Laag- en Midden-België dikwijls enkele graden boven het vriespunt, het maximum van de 13e, 14e en 15e was in Ukkel respectievelijk 2,7 °C; 2,2 °C en 2,3 °C. In de Hoge Venen was het uiteraard kouder: op de 11e en 12e lagen de maxima daar rond het vriespunt met maxima in Mont Rigi van respectievelijk 0,5 °C en 0,1 °C, maar op de 13e, 14e en de 15e bleven de temperaturen daar negatief overdag met maxima van respectievelijk -1,8 °C; -3,8 °C en -3,9 °C.
Op de 15e vonden we nog steeds een hogedrukgebied over Skandinavië terug, maar tegelijkertijd bevond zich een depressie op de nabije Oceaan die ons weer stilaan zou gaan beïnvloeden. Na de passage van een storing in de nacht van de 15e op de 16e kwamen we dan ook in zachtere maritieme lucht terecht, met lichtjes oplopende temperaturen, op de 16e overdag lagen ze meestal rond 4 °C (in Hoog-België rond het vriespunt) om de daaropvolgende nacht verder te stijgen tot 6 °C à 7 °C en boven het vriespunt uit te komen in de Hoge Venen. Tussen de 16e en de 20e was het zacht met temperaturen tot zo'n 10 °C in Laag- en Midden-België. Op de 21 trok een warmte- en een koufront doorheen het land, in de warme sector (tussen beide fronten in dus) werd het bijzonder zacht met maxima tot 13 °C à 14 °C (Ukkel: 12,8 °C, Deurne: 13,9 °C, Genk: 14,3 °C). Ook op de 23e bereikten de temperaturen hoge waarden in de warme sector van een depressie, meestal tot 11 °C à 12 °C (Koksijde: 12,9 °C, Hastière: 12,7 °C). Na de passage van het koufont in de avond van de 23e daalden de temperaturen in enkele uren tijd met meerdere graden: zo was het in Ukkel om 22 uur nog 11,6 °C, en om 1 uur (de 24e) nog 6,4 °C.
Van de 24 tot de 28e beïnvloedde een hogedrukgebied met kern eerst over ons land en nadien meer ten oosten van ons land ons weer, het was eerder aan de koele kant en ook de nachtvorst keerde terug. In Laag- en Midden-België ging het vaak om lichte vorst, maar in het zuiden van het land vroor het ook matig: zo was het minimum van de 25e -6,7 °C in Elsenborn en -6,4 °C in Bièvre, op de 26e was dat -7,8 °C in Elsenborn en -8 °C in Bièvre en Aubange, op de 27e -7,7 °C in Bièvre. Door subsidentie-inversie bereikten we tussen de 26 en de 28e de hoogste temperaturen in Hoog-België: het maximum was op de 26e, 27e en 28e in Mont Rigi respectievelijk 7,3 °C, 5,9 °C en 7,6 °C, in Ukkel was dit respectievelijk 4,3 °C, 4,8 °C en 3,1 °C. De laatste dagen van het jaar verliepen zacht met maxima die lokaal 10 °C of iets meer bereikten. Op de 1e januari trok een koufront doorheen het land en daarna kwamen wij terecht in vochtige en af en toe onstabiele polaire zeelucht die werd aangevoerd aan de oostelijke flank van een hogedrukgebied dat zich meestal over de Britse Eilanden bevond, soms lag de kern ook over het westen van Frankrijk en tegen de 9e en 10e ook over de Oceaan en ter hoogte van Ierland. Tussen de 11e en de 15e lag de kern van de anticycloon over de nabije Oceaan. Voor de ganse periode (2-15 januari) betekende dit voor ons land dat de temperaturen nooit bijzonder hoog werden, anderzijds koelde het 's nachts ook niet sterk af en kwam er vrijwel geen nachtvorst voor in Laag- en Midden-België omdat er vaak veel bewolking was. Een paar keer kregen we toch tijdelijk iets zachter weer: op de 7e en in de nacht naar de 8e toe bevonden wij ons in de warme sector van een depressie waardoor de maxima wat hoger uitkwamen (Stabroek: 10,1 °C, Passendale en Beitem: 9,8 °C, Ukkel: 8,7 °C). Deze maxima werden in de late avond van de 7e en in de nacht naar de 8e bereikt. Ook op de 13e bevonden wij ons in een warme sector met vrij hoge temperaturen tot gevolg: in Ukkel werd het 9,5 °C (absoluut maximum van de maand januari hier), in Koksijde was het maximum 10,7 °C, in Kruishoutem 11 °C, in Beitem 10,2 °C. Van nachtvorst was - zoals reeds aangehaald - praktisch geen sprake in de eerste helft van januari in de lage streken, enkel de nacht van de 9e op de 10e vormde hierop een uitzondering.
Halfweg de maand januari verplaatste het hogedrukgebied dat zich dagenlang over de Britse Eilanden en de Oceaan bevond, zich via Frankrijk naar het oosten. Wij bevonden ons op de 15e en 16e nog in relatief zachte lucht. Na de passage van een koufront in de nacht van de 16e op de 17e kwamen we in polaire zeelucht terecht, de maxima van de 17e werden 's morgens bereikt en de temperaturen daalden enkele graden in de loop van de dag, in de loop van de namiddag begon het in Hoog-België te vriezen. De dagen nadien kwamen we onder invloed van koude continentale lucht waardoor de temperaturen verder daalden en er algemene nachtvorst kwam. We kregen een paar zeer koude nachten tussen de 19e en de 22e (de koudste nachten van de winter) : in de ochtend van de 20e lagen de minima tussen -4 °C en -7 °C in Laag- en Midden-België (Ukkel: -4,5 °C, Genk: -7,1 °C), in Hoog-België was het nog wat kouder en in Elsenborn (Butgenbach) daalde de temperatuur tot -15,4 °C, zeer strenge nachtvorst dus ! (boven een sneeuwlaag). De nacht erop (van de 20e op de 21e) werd het over het algemeen nog kouder met vrijwel overal minima tussen -5 °C en -9 °C in Laag- en Midden-België (Genk: -9 °C, Koersel: -9,1 °C, Retie: -7,8 °C, Middelkerke: -7,1 °C), in de hoogste delen van het land was het nog wat kouder (Saint-Hubert: -9,5 °C, Bièvre: -10,3 °C) en ook ditmaal vroor het zeer streng in Elsenborn met een minimum van -15,6 °C. In de nacht van de 21e op de 22e koelde het aanvankelijk nog flink af, maar het minimum werd al vroeg in de nacht bereikt aangezien de temperaturen in de loop van de nacht stegen op nadering van een storing die ons bereikte uit het westen. Het minimum van de 22e was in Elsenborn dus 'maar' -13,6 °C, ook elders werd het wat minder koud dan de nacht ervoor maar het vroor toch soms nog matig met -5,6 °C in Kleine Brogel en -6 °C in Deurne. Overdag waren de temperaturen tussen de 19e en de 21e positief, behalve in de hoogste delen van het land waar het op de 19e en de 20e licht bleef vriezen (in Mont Rigi was het maximum van de 19e en de 20e respectievelijk -2 °C en -1,7 °C).
18 januari 2019: koude winterochtend in Sautin (Sivry-Rance), in de provincie Henegouwen
Foto: Catherine Marique
Tussen de 22e en de 25e bleef het koude weer aanhouden: van de 22e t/m de 24e lagen de maxima op vele plaatsen in het binnenland rond of iets boven het vriespunt (maximum in Ukkel van respectievelijk -0,3 °C, 0,4 °C en 1,4 °C), in de Ardennen bleef het permanent vriezen. Overal was er nachtvorst.
In de loop van de 25e trok een zwak warmtefront doorheen het land zodat de temperaturen stilaan stegen, overdag was de temperatuurstijging eerder bescheiden met in Ukkel tegen het begin van de avond zo'n 2 °C, aan de kust in Koksijde was het toen al zo'n 6 °C, de temperaturen stegen in de daaropvolgende nacht verder zodat het in de ochtend van de 26e op vele plaatsen 5 °C à 6 °C was, wij bevonden ons intussen in de warme sector van een depressie met kern over het noorden van de Britse Eilanden. Overdag op de 26e stegen de temperaturen nog wat verder en bereikten 7 °C tot 9 °C (Ukkel: 7,5 °C, Koksijde: 9,8 °C), ook in de Hoge Ardennen en de Hoge Venen bereikten de maxima 2 °C à 3 °C (Mont Rigi: 2,4 °C). De temperatuuropleving was echter van korte duur: na de passage van een koufront in de nacht van de 26e op de 27e werd het stilaan kouder in de loop van de 27e, de maxima van die dag werden 's morgens bereikt (zo'n 6 °C à 7 °C op vele plaatsen). De dagen nadien kwamen de temperaturen iets lager uit, zeker op de 30e en de 31e was het vrij koud : op de 30e haalden de maxima waarden tot net boven het vriespunt in het binnenland en tot 4 °C à 5 °C aan zee, op de 31e overdag bleef de temperatuur op meerdere plaatsen licht negatief (Ukkel: -0,3 °C, Middelkerke: -1,3 °C). De nacht van de 30e op de 31e viel behoorlijk koud uit: het minimum was -5,1 °C in Koersel, -7,7 °C in Gorsem, en -8 °C tot -10 °C in de Hoge Venen.
De eerste dagen van februari klommen de temperaturen weer wat hoger, maar pas vanaf de 5e bereikte zachtere lucht samenhangend met een depressie ten zuidwesten van Ijsland stilaan onze streken, vooral in de loop van de 6e en de nacht naar de 7e stegen de temperaturen tot zo'n 8 °C à 9 °C wanneer wij ons in de warme sector van deze depressie bevonden. Het zachte weer bleef ook de dagen daarna aanhouden. In de loop van de 10e kwamen wij in polaire zeelucht terecht waardoor het op de 11e en 12e iets minder zacht was met toch nog maxima die 7 °C tot 9 °C haalden op vele plaatsen (Ukkel respectievelijk 7,9 °C en 7,7 °C). Een hogedrukgebied waarvan de kern zich aanvankelijk over de noordelijke helft van Frankrijk bevond, verplaatste zich geleidelijk aan via het zuiden van Duitsland naar Centraal-Europa tussen de 13e en 16e. Het gevolg was dat langs de westelijke flank van deze anticycloon met een zuidelijke tot zuidoostelijke stroming (vanaf de 14e) stilaan warme en steeds drogere lucht ons land kon bereiken uit het noorden van Afrika. Met veel zon haalden de temperaturen op de 14e meer dan 15 °C op een aantal plaatsen: in Ukkel werd het 15,5 °C, in Genk en Diepenbeek 16,2 °C en in Hastière 16,4 °C. Op de 15e werd het nog warmer: in Hastière 18 °C, in Ukkel en Bièrset 18,1 °C en in Diepenbeek 18,4 °C. In Elsenborn steeg de temperatuur tot 16,6 °C, in Mont Rigi tot 14,8 °C. De luchtmassa was die dag bijzonder warm over ons land, op het 850 hPa drukniveau (op ongeveer 1.580 meter hoogte) lagen de temperaturen in de namiddag rond 10 °C à 11 °C. Ook de zeer lage luchtvochtigheid en het föhneffect kunnen mede de hoge temperaturen op een aantal plaatsen verklaren.
De maxima van de 15e waren bijzonder hoog voor midden februari en lagen in de buurt van de hoogste temperaturen ooit gemeten in een tweede februaridecade. Voor Ukkel vinden we nog een maximum terug van 18,3 °C, gemeten op 20 februari 1990, voor Bièrset was het maximum 18,6 °C op 17 februari 1961.
15 februari 2019: langs de westelijke flank van een krachtig en uitgestrekt hogedrukgebied met kern over
de Alpen werd met een zuidoostelijke stroming zeer droge lucht over onze streken aangevoerd.
Veel zon, warme en zeer droge lucht resulteerden in bijzonder hoge maximumtemperaturen voor midden februari
(lokaal tot > 18 °C)
Door de droge lucht koelde het 's nachts nog wel behoorlijk af zodat de dagelijkse gang in de temperatuur groot was: zo was het minimum in Diepenbeek en Genk op de 15e -2,7 °C en -3,4 °C, het maximum was op beide plaatsen 18,4 °C, een dagelijkse gang van meer dan 20 °C dus. Door de warme lucht in de hoogte lagen de minima op de Ardense Hoogten (minimum in Saint-Hubert en Spa op de 15e van respectievelijk 5,8 °C en 6,3 °C) en in de hoogste delen van Midden-België (minimum in Bièrset en Gosselies van respectievelijk 5,5 °C en 4,7 °C) hoger dan in de lage streken (waar de dag op verschillende plaatsten startte met lichte vorst). Ook van de 16e t/m de 18e bleef het zeer mild : op de 16e steeg de temperatuur in Hastière tot 17,4 °C, op de 17e werd het tot 17,8 °C in Gorsem, 17,5 °C in Koersel, 17,4 °C in Sint-Katelijne-Waver en 17,3 °C in Genk, op de 18e was het maximum 18,1 °C in Angleur en 17 °C in Koersel. De minima bleven ook steeds hoger in de Hoge Ardennen en op de plateaus van Midden-België dan in de lage streken. Zo was het minimum in de nacht van de 16e op de 17e +4,6 °C in Saint-Hubert, +6,5 °C en +6,2 °C in respectievelijk Bièrset en Bevekom, +4,4 °C in Ukkel maar -0,7 °C in Deurne en -2 °C in Diepenbeek.
Na de doortocht van een zeer zwakke neerslagzone in de nacht van de 18e op de 19e bereikte wat minder zachte zeelucht tijdelijk onze streken zodat de maxima tussen de 19e en de 22e met 8 °C tot 12 °C minder hoog uitkwamen (op de 21e lokaal wat hoger).
Vanaf de 23e kwamen we in droge luchtstromingen terecht en liepen de temperaturen stilaan terug op: op de 23e haalden de maxima 14 °C à 15 °C (Hastière en Dourbes > 16 °C), en tussen de 24e en de 27e stegen de temperaturen tot boven 15 °C op vele plaatsen, op de 26e was het maximum in Ukkel, Koersel en Hastière zelfs 20,2 °C, extreem hoog ! Ook elders was het uitzonderlijk warm met 19,8 °C in Stabroek en Genk, 19,6 °C in Assebroek, 19,3 °C in Kleine Brogel, 19,2 °C in Dourbes, en zelfs in Hoog-België was het merkwaardig warm: in Spa steeg de temperatuur tot 18,2 °C, in Mont Rigi tot 18,6 °C en in Elsenborn tot 18,9 °C. Op de 27e werd het op sommige plaatsen zo mogelijk nog iets warmer dan de dag ervoor: zo bereikten de maxima 22,4 °C in Angleur, 22,1 °C in Hastière, 22 °C in Dourbes, 21,6 °C in Aubange en ook in de hogere delen van het land was het terug opmerkelijk warm met een maximum van 18,7 °C in Elsenborn, 19,5 °C in Spa en 20,3 °C in Bièvre. Ook de dagelijkse gang in de temperatuur was weerom bijzonder groot: zo was het minimum en maximum van de 26e in Elsenborn respectievelijk -3,7 °C en 18,9 °C, in Hastière was het minimum en maximum van de 27e -2 °C en 22,1 °C, in beide gevallen een verschil van ruim 20 °C (deze grote verschillen tussen minimum en maximum waren mogelijk door de zeer droge lucht)
De laatste dag van de winter nam de bewolking toe, werd het minder zonnig en haalden de temperaturen zo'n 12 °C à 13 °C (lokaal iets meer), minder warm dan de dagen ervoor maar toch nog steeds zacht voor de tijd van het jaar !
We merken op dat het maximum in Ukkel van 14 t/m 18 februari en van 23 t/m 27 februari dagelijks meer dan 15 °C bereikte, 2 keer een periode van 5 opeenvolgende dagen (zie tabel hieronder): dit is uniek in februari. In februari 1990 lukte het net niet om 5 opeenvolgende dagen meer dan 15 °C te halen: de maxima voor de periode 20-24 februari waren toen 18,3 °C; 14,3 °C; 16,3 °C; 16,2 °C en 18,3 °C.
Ook het absoluut maximum van februari dit jaar was met 20,2 °C extreem hoog in Ukkel : het was daar nooit eerder zo warm in februari. Tot nu toe was de vroegste datum met een maximum > 20 °C in Ukkel 9 maart, op 9 maart 2014 werd 21 °C gemeten.
In de tabel hieronder een overzicht met de maximumtemperaturen in Ukkel gedurende de laatste 2 weken van februari: het was aanhoudend zeer zacht tot warm voor de tijd van het jaar (met een tijdelijke 'terugval' van de temperaturen tussen 19 en 22 februari)
| Tabel 1 : maximale temperaturen in Ukkel in de periode 14 - 28 februari 2019 | |||
| 14 februari | 15,5 °C | 22 februari | 12,8 °C |
| 15 februari | 18,1 °C | 23 februari | 14,2 °C |
| 16 februari | 15,0 °C | 24 februari | 16,1 °C |
| 17 februari | 16,8 °C | 25 februari | 18,8 °C |
| 18 februari | 15,3 °C | 26 februari | 20,2 °C |
| 19 februari | 10,9 °C | 27 februari | 18,5 °C |
| 20 februari | 11,4 °C | 28 februari | 12,0 °C |
| 21 februari | 13,6 °C | ||
Ondanks de zeer hoge maximumtemperaturen aan het einde van februari,
ging de maand winters van start 1 februari: Gentbrugse Meersen
Foto: Koen Vandenbussche
Tabel 2 : gemiddelde temperatuur per decade te Ukkel (in °C) - bron: K.M.I.
| Ukkel | Eerste Decade | Tweede Decade | Derde Decade |
| December | 8,8 | 3,6 | 5,2 |
| Januari | 4,7 | 3,7 | 0,8 |
| Februari | 4,7 | 7,1 | 9,7 |
2 Aantal dagen met karakteristieke temperatuur
Het aantal vriesdagen (Min < 0 °C) bedroeg te Ukkel 24 wat normaal laag is (ref. periode 1981-2010: 33,2 dagen).
De helft van het aantal vriesdagen kwam voor in januari, in de koude periode in de tweede helft van de maand. Op 21 januari werd het absoluut minimum van de winter genoteerd in Ukkel met -6,1 °C. December telde 10 vriesdagen, gelijkmatig verdeeld over 2 korte periodes met lichte vorst, van de 12e t/m de 16e en van de 25e t/m de 29e. In februari tenslotte kwam het slechts 2 keer tot lichte vorst, op de 1e en de 4e.
Te Ukkel was er 1 winterse dag (Max < 0 °C) (gemiddeld over de periode 1981-2010: 6,4 dagen): op 22 januari was het maximum -0,3 °C.
Tabel 3 : aantal vriesdagen, laagste minimum, datum laagste minimum
| Plaats | Aantal Vriesdagen |
Absoluut
minimum
|
Datum abs min |
| Assebroek | 28 | -7 °C | 21/01/2019 |
| Lichtervelde | 30 | -7,4 °C | 24/01/2019 |
| Ukkel | 24 | -6,1 °C | 21/01/2019 |
| Ransberg | 34 | -7,3 °C | 21/01/2019 |
Het aantal vriesdagen werd bepaald op basis van de minima gemeten in de periode 8 uur LT - 8 uur LT
Tijdelijk sneeuw in Hoog-België op 16 december, zoals hier in Malmédy
Foto : Clément Delande
3 De neerslag
De voorbije winter viel te Ukkel in totaal 233,8 mm neerslag wat perfect normaal is (ref. periode 1981-2010: 220,5 mm).
In december, januari en februari viel respectievelijk 93,2 mm, 71,5 mm en 69,1 mm (ref. periode 1981-2010: neerslagtotaal van respectievelijk 81 mm, 76,1 mm en 63,1 mm).
De eerste 10 dagen van december kregen we een sterk verstoord weertype met geregeld neerslag. In de nacht van de 1e op de 2e viel behoorlijk wat neerslag, vooral in de zuidelijke landshelft, in Bièvre en Buzenol was dat goed voor 25 mm, in Sivry voor 23 mm. Ook in Koksijde viel 18 mm. Op de 2e kregen we eerst nog regen, later gevolg door buien, ook nog in de nacht naar de 3e, zelfs met onweer. Ook op de 2e waren de grootste dagsommen voor het zuidelijk deel van het land: Bièvre 36 mm, Elsenborn en Gouvy 22 mm, Buzenol 20 mm. Op de 3e golfde een storing nog over ons land met buien, in het uiterste zuiden werd zelfs onweer waargenomen en de dagsommen waren lokaal bijzonder groot in het zuiden: in Aubange viel maar liefst 64 mm neerslag, in Buzenol 43 mm en in Bièvre 32 mm. Na een droger intermezzo op de 4e en de 5e bereikten ons in de loop van de 6e nieuwe storingen. Op de 7e trok een actief koufront van west naar oost doorheen ons land, gevolgd door nog wat buien. De dagsom bereikte 22 mm in Bièvre en 20 mm in Sivry. Op de 8e trokken nieuwe fronten over ons land : het dagtotaal was 30 mm in Bièvre en 25 mm in Buzenol. Ook in het noorden van het land vonden we een belangrijke dagsom terug van 29 mm in Essen, wellicht gelinkt aan onweer dat zich daar voordeed in de nacht van 8 op 9 december.Op de 9e kregen we te maken met buien, op de 10e beperkten die buien zich vooral nog tot het noordoosten van het land, in Kleine Brogel viel nog 9 mm, elders veel minder, het werd stilaan droger onder invloed van een hogedrukgebied dat naderde uit het zuidwesten. Op de 10e viel een weinig sneeuw in de Hoge Venen en in de Oostkantons.
De eerste decade van december gaf in Ukkel 50,4 mm neerslag (zie tabel 4 hieronder), in Bièvre viel in deze periode maar liefst 157,7 mm, een opmerkelijk grote neerslaghoeveelheid in een periode van slechts 10 dagen !
Tussen de 11e en de 15e was het overwegend droog onder invloed van een hogedrukgebied over Skandinavië. Er lagen wat sneeuwresten in de Hoge Venen en Oostkantons, tot hooguit 1 cm in Mont Rigi. Op de 15e bereikte ons 's avonds een storing met overwegend regen in het westen van het land maar met sneeuw in de oostelijke landshelft van Laag- en Midden-België, lokaal tot 2-3 cm. Ook in Hoog-België (Ardennen-Hoge Venen) viel sneeuw zodat er op de 16e tussen 4 en 6 cm sneeuw lag, ook in andere delen van het zuiden van het land (het Luikse en de Gaume bijvoorbeeld) was dit het geval maar met verschillen in sneeuwhoogte van streek tot streek. Op de 17e lag er 's ochtends nog tot zo'n 4 cm sneeuw In de Hoge Venen en waren er nog wat sneeuwresten in de lagere delen van het zuiden van het land. Op de 18e en de 19e verdwenen de laatste sneeuwresten in de Hoge Venen, het was wel wat droger op beide dagen.
Op de 20e brak opnieuw een nattere periode aan: die dag kregen we een aantal buien te verwerken (Ukkel: 17 mm, Bièvre: 21 mm), op de 21e trok een warmte- en een koufront doorheen het land, met neerslag van enige betekenis tot gevolg (22 mm in Mont Rigi, 18 mm in Elsenborn, 17 mm in Bièvre en 16 mm in Deurne). Op de 23e trokken nog maar eens een paar storingen doorheen het land waarbij de meeste neerslag viel in het zuiden en oosten van het land (Mont Rigi 41 mm, Buzenol 32 mm, Sivry 29 mm en Hastière 27 mm). Van de 24e t/m de 28e zorgde een hogedrukgebied dat zich uitstrekte van Portugal tot Centraal-Europa ervoor dat het droog bleef in onze omgeving, we kregen wel vochtige luchtaanvoer aan de noordelijke flank van deze anticycloon. Een nieuw hogedrukgebied naderde in de loop van de 28e en situeerde zich op de laatste dagen van december over Frankrijk, zwakke storingen aan de noordelijke flank ervan slaagden erin ons weer te beïnvloeden maar de neerslaghoeveelheden bleven beperkt.
In de eerste decade van januari kregen wij een aanvoer van vochtige, soms licht gestoorde of onstabiele zeelucht langs de oostelijke flank van een hogedrukgebied dat zich verschillende dagen na mekaar meestal in de buurt van de Britse Eilanden situeerde. Door de nabijheid van deze anticycloon waren de neerslaghoeveelheden niet erg groot, in Ukkel viel over de eerste 10 dagen van januari 11,1 mm neerslag. Doordat de temperaturen ook niet echt hoog opliepen, werd de neerslag in Hoog-België soms tijdelijk winters, dit gaf af en toe aanleiding tot een lichte sneeuwbedekking, in Mont Rigi lag tijdelijk tot zo'n 2 cm sneeuw.
Vanaf de 12e trok het hogedrukgebied zich terug over de Oceaan waardoor actievere storingen tot ons land konden doordringen: op de 12e trokken een aantal regenbuien doorheen het land (in Mont Rigi was de dagsom zelfs 28 mm), op de 13e zorgden storingen voor regen (37 mm in Mont Rigi, 20 mm in Gouvy en 17 mm in Bièvre) en op de 14e waren er terug een paar buien. In de nacht van de 16e op de 17e trok een koufront doorheen het land, op de 17e overdag volgden buien met regen en hagel en in Hoog-België smeltende sneeuw en sneeuw. Uiteindelijk viel er tot 6 à 7 cm sneeuw in Mont Rigi. Door de nadering van een hogedrukwig stabiliseerde de atmosfeer en dit leidde enkele droge dagen in. Op de 22e trok een storing met sneeuw van west naar oost doorheen het land, op de meeste plaatsen viel 2 tot 4 cm sneeuw, na de middag werd het in het westen droger. Een kleine lagedrukkern over Noord-Frankrijk zorgde in de loop van de nacht van 22 op 23 januari voor een aantal sneeuwbuien die vanuit Frankrijk het land binnentrokken. In West-Vlaanderen viel de meeste sneeuw, maar ook Oost-Vlaanderen en delen van Antwerpen en Vlaams-Brabant kregen sneeuwbuien. De sneeuwlaag bereikte in West-Vlaanderen op vele plaatsen 10 tot 15 cm : in Lissewege werd 14 cm gemeten, in Assebroek en Lichtervelde 13 cm. In het begin van de dag (23e) waren er nog sneeuwbuien, voornamelijk in het westen van het land. In de loop van de 25e trok een zwakke storing (warmtefront) doorheen het land vergezeld van wat lichte regen of motregen met als gevolg dat de sneeuw begon te smelten in Laag- en Midden-België. Overdag op de 26e viel er soms wat lichte neerslag, en ook in Hoog-België begon de sneeuw te smelten. In de nacht van de 26e op de 27e trok een koufront over ons land, op de 27e zorgden enkele postfrontale storingen nog voor regen en buien, in het zuiden en oosten kwamen de buien aan in de loop van de late namiddag/avond, om 15 uur lagen er enkel nog wat sneeuwresten in Hoog-België, maar vanaf de late namiddag begon het daar terug te sneeuwen (we waren opnieuw in koudere lucht terechtgekomen). De dagsommen van de 27e waren over het algemeen belangrijk: 15 mm in Ukkel en Melsbroek, 20 mm in Sint-Katelijne-Waver, 22 mm in Essen en Elsenborn en 30 mm in Mont Rigi. In de ochtend van de 28e lag er in Mont Rigi opnieuw 9 cm sneeuw.Overdag op de 28e vielen er nog buien (in het westen en centrum werd het wel droger in de loop van de namiddag), in Hoog-België onder de vorm van sneeuw zodat het sneeuwdek flink opliep in de loop van die dag, in de Hoge Venen lag tegen het einde van de dag tot meer dan 30 cm sneeuw.
2 storingen verbonden aan een depressiekern die zich over het noorden van Frankrijk richting Luxemburg verplaatste in de nacht van de 29e op 30e zorgden opnieuw voor sneeuw, vooral in de zuidelijke landshelft maar ook in het westen ! De storingen verplaatsten zich langzaam naar het noordoosten. De meeste sneeuw was voor het westen van het land met in delen van West-Vlaanderen (zuiden van de provincie) 10 tot 15 cm sneeuw (bijvoorbeeld in de regio Kortrijk). In het oosten van het land viel de sneeuw meestal later op de dag, in het Brusselse viel slechts 1 à 2 cm, in het noordoosten en noorden zelfs weinig of niets (grote delen van Limburg maar ook delen van het noorden van het land kregen geen sneeuw). In de loop van de dag kwam er in het westen al tijdelijk dooi doordat de wind na de passage van de tweede storing uit het noordwesten kwam (dus vanover zee). Ook in Hoog-België viel sneeuw op de 30e, de sneeuwlaag bereikte daar tot meer dan 35 cm. We sloten de maand januari af met een sneeuwlaag tussen 1 cm en 5 cm in Laag- en Midden-België, in de Hoge Venen en Oostkantons lag tussen 30 cm en lokaal tegen 40 cm sneeuw.
In februari was het neerslagtotaal normaal, wel opvallend is dat praktisch alle neerslag geconcentreerd was in de eerste 10 dagen. In de eerste decade viel in Ukkel 62,2 mm.
Een occlusie verbonden aan een depressie ten westen van Frankrijk bracht sneeuw in de nacht naar 1 februari: 's ochtends lag er 1 tot 4 cm in de lage streken (lokaal meer), in Mont Rigi zo'n 30 cm. Op de 2e beïnvloedden 2 storingen ons weer, in een deel van het land (van het centrum van het land richting het noorden van de provincie Henegouwen) viel die neerslag ook als (smeltende) sneeuw met een accumulatie van meerdere centimeters op sommige plaatsen. Zo lag er in Gosselies 's morgens 2 cm sneeuw maar kort na de middag tot 8 cm. In het zuidelijk deel van de Brusselse agglomeratie viel ook sneeuw, in Ukkel werd in de loop van de voormiddag enkele centimeter sneeuw gemeten. Elders in het land viel regen, de grootste dagsommen van de 2e werden wel genoteerd in de zone waar sneeuw en smeltende sneeuw viel : Melsbroek 11,7 mm en Gosselies 11,6 mm. Ook de rest van de eerste decade bleef het wisselvallig met soms storingen die neerslag brachten, vooral op de 9e en 10e gaf dit neerslag van betekenis: over 48 uur viel 48,7 mm in Mont Rigi, 48,3 mm in Bièvre en 43,8 mm in Aubange. In de loop van de eerste decade smolt de sneeuw bijna volledig weg in de Hoge Venen, op de 10e viel uiteindelijk opnieuw wat verse sneeuw zodat er op de 11e 3 cm werd gemeten.
Van de 11e tot en met de 27e werd ons weer hoofdzakelijk bepaald door hogedrukgebieden zodat er weinig of geen neerslag viel. In de nacht van de 18e op de 19e trok een zwakke storing van west naar oost doorheen ons land maar deze gaf slechts plaatselijk aanleiding tot wat lichte neerslag. Ook op de 21e en 22e viel heel lokaal wat lichte neerslag, maar ook dit stelde bijzonder weinig voor.
Op de 28e bepaalde eerst een zwakke en nadien een wat actievere storing ons weer, het einde van een zonnige en droge periode.
Tabel 4 : neerslaghoeveelheid per decade te Ukkel (in l/m²) - bron: K.M.I.
| Ukkel | Eerste Decade | Tweede Decade | Derde Decade |
| December | 50,4 | 24,9 | 17,9 |
| Januari | 11,1 | 23,5 | 36,9 |
| Februari | 64,1 | 0,0 | 5,1 |
15 februari 2018 : nabij Signal de Botrange op de Hoge Venen
Met zeer droge lucht en veel zon liep de temperatuur in Mont Rigi (Waimes) op tot
14,2 °C, toch lag er ook nog sneeuw in de buurt van Botrange,
combinatie van winter en vroege lente dus !
Foto: Alexis Papapanayotou
Het aantal neerslagdagen bedroeg te Ukkel 48 (gemiddeld: 54,8 d) en was normaal : in december viel meetbare neerslag op 17 dagen, in januari op 21 dagen (ref. periode 1981-2010: respectievelijk 19,3 d en 19,2 d). In februari waren er slechts 10 neerslagdagen (ref. periode 1981-2010: 16,3 d).
De langste periode met opeenvolgende neerslagdagen de afgelopen winter liep van 25 januari t/m 4 februari te Ukkel (11 opeenvolgende dagen met meetbare neerslag). De langste periode zonder neerslag vonden we terug in de stabiele periode in februari: in Ukkel viel geen neerslag van de 11e t/m de 27e (17 opeenvolgende dagen).
De neerslag was te Ukkel geheel of gedeeltelijk vergezeld van sneeuw op 9 dagen (ref. periode 1981-2010: 12,9 sneeuwdagen): 0 in december, 6 in januari en 3 in februari.
Op 6 dagen lag er 's morgens om 8 uur een sneeuwdek in Ukkel: op 23,24,25,30 en 31 januari en op 1 en 2 februari. De maximale dikte van de sneeuwlaag bereikte 6 cm gemeten in de ochtend van de 23e.
In Mont Rigi (nabij Botrange op het plateau van de Hoge Venen) lag sneeuw van 10 tot 18 december (vaak slechts sneeuwsporen tot hooguit 1 cm, behalve op de 16e en 17e toen er tot 5 cm werd gemeten). In de eerste 10 dagen van januari lag er af en toe een dun sneeuwdekje, tot hooguit 2 cm.
Een tweede langere periode met sneeuw op de bodem deed zich voor van 17 januari tot 14 februari, de maximale dikte van de sneeuwlaag bereikte 34 cm op 30 januari in Mont Rigi. Tot rond 22 februari lagen er - ondanks de hoge namiddagtemperaturen - nog sneeuwresten.
Tabel 5: neerslaghoeveelheden gedurende de winter 2019 (in l/m²)
| Dec | Jan | Feb | Winter | |
| Assebroek | 90,4 | 67 | 54,3 | 211,7 |
| Lichtervelde | 80,9 | 76,2 | 50,8 | 207,9 |
| Kapelle-op-den-Bos | 83,1 | 68,8 | 49,7 | 201,6 |
| Ukkel | 93,2 | 71,5 | 69,1 | 233,8 |
| Buizingen | 82,8 | 78,1 | 67,7 | 228,6 |
| Ransberg | 89,4 | 62,5 | 48 | 199,9 |
4 Zonneschijnduur
De totale zonneschijnduur van de voorbije winter was zeer abnormaal hoog : te Ukkel scheen de zon 226,2 uur (gemiddeld: 180 uur). De contrasten tussen de maanden onderling waren wel groot !
In december was de zonneschijnduur met 50,3 uur normaal (ref. periode 1981-2010: 45,1 uur), januari was met 37,9 uur zon aan de sombere kant en februari met 137,8 uur juist zeer zonnig (ref. periode 1981-2010 voor de maanden januari en februari: respectievelijk 58,6 uur en 76,6 uur).
We kregen een erg sombere periode van 27 december t/m 18 januari (23 opeenvolgende dagen) met slechts 8,2 uur zon.
Deze werd onmiddellijk gevolgd (19-21 januari) door 3 koude maar zonnige dagen met telkens 7 à 8 uur zon. De rest van januari kwamen er niet zo erg veel zonuren bij, wat verklaart waarom die maand eerder somber eindigde.
In februari verliepen de eerste 10 dagen behoorlijk somber, Vanaf de 11e stabiliseerde de atmosfeer onder invloed van hogedrukgebieden die ons weer een groot deel van de rest van de maand bepaalden, de lucht was op verschillende dagen zeer droog wat maakte dat de zon uitbundig kon schijnen. Ook uit tabel 6 hieronder blijkt dat de tweede en derde decade van februari bijzonder zonnig verliepen (in tegenstelling tot de eerste 10 dagen van de maand). Een eerste zeer zonnig tijdvak kregen we van de 13e t/m de 18e (6 opeenvolgende dagen) met 54,4 uur zon, na enkele dagen met wat vochtigere lucht van de 19e t/m de 22e brak terug een zonnige vijfdaagse aan van de 23e t/m de 27e met 50,1 uur zon.
Tabel 6 : zonneschijnduur per decade te Ukkel (in uren) - bron: K.M.I.
| Ukkel | Eerste Decade | Tweede Decade | Derde Decade |
| December | 8,5 | 24,3 | 17,6 |
| Januari | 2,2 | 20,1 | 15,6 |
| Februari | 8,7 | 73,4 | 55,8 |
We beleefden een erg sombere periode die startte de laatste dagen van december en aanhield
tot 18 januari, ziehier het Warandepark in Brussel op 7 januari
Foto: Koen Vandenbussche
