Lente 2014

De lente van 2014 was in Ukkel uitzonderlijk warm, zeer abnormaal zonnig en zeer uitzonderlijk droog. 

1. De temperatuur

De afgelopen lente was te Ukkel uitzonderlijk warm: de gemiddelde temperatuur bedroeg 11,7 °C (ref. periode 1981-2010: 10,1 °C).
Het was de derde warmste lente sinds het begin van de metingen in 1833 na 2007 (met gemiddeld 12,3 °C) en 2011 (met 12,2 °C).

Maart was uitzonderlijk warm met een gemiddelde temperatuur van 9,3 °C, enkel in 1957 en 1991 was de maand nog warmer met een gemiddelde van 9,5 °C. Het gemiddeld maximum was met 14,1 °C zelfs recordwarm, het vorig record dateert uit 1991 en 2003 met 13,1 °C (sinds tenminste 1968).
Vooral de eerste 2 decade's hebben bijgedragen tot het hoog temperatuurgemiddelde voor maart. Op 9 maart kregen we veel zon en stegen de temperaturen op verschillende plaatsen tot boven 20 °C: in Ukkel werd 21 °C gehaald, bijzonder opmerkelijk zo vroeg in de maand maart. Op een aantal andere plaatsen haalden we zelfs meer dan 22 °C: 22,4 °C in Essen en 22,6 °C in Hastière. De hoge temperaturen werden mogelijk gemaakt door de aanvoer van zeer zachte zuidelijke lucht tussen een hogedrukgebied met kern over Polen en lagedrukgebieden op de Oceaan (de temperaturen bereikten ongeveer 12 °C à 13 °C op het 850 hPa-niveau). In de nacht van 8 op 9 maart koelde het door de brede opklaringen nog wel goed af, zodat de 'dagelijkse gang' (het verschil tussen minimum- en maximumtemperatuur) behoorlijk groot was: zo was het minimum en het maximum voor Kleine Brogel respectievelijk -0,2 °C en 21,1 °C op 9 maart; In Elsenborn bereikte de temperatuur op 9 maart 19,5 °C maar in de nacht naar 10 maart koelde het af tot -2,2 °C.

Ook later in de maand volgden nog enkele dagen met maxima van meer dan 20 °C in Ukkel: op 20 maart bereikte het maximum 20,8 °C, op 29,30 en 31 maart was dat respectievelijk 20,6 °C; 21,2 °C en 21,9 °C. Elders werden soms nog hogere waarden bereikt zoals respectievelijk 23,1 °C en 23,4 °C in Kleine Brogel en Koersel op 20 maart (warme luchtaanvoer aan de voorzijde van een koufront) en zelfs 24,0 °C in Angleur (Luik) op 31 maart.
Na de passage van een koufront op 21 maart kwamen wij in frissere, maritieme lucht terecht zodat de temperaturen de dagen nadien in Laag- en Midden-België meestal rond 10 °C of daar net boven uitkwamen. Zo bedroeg het maximum op 20 maart nog 23,1 °C in Kleine Brogel, terwijl het er de dag nadien nog 12,0 °C werd; in Botrange bereikte het maximum 17,5 °C op 20 maart en nog slechts 2,5 °C op 24 maart. Ook de nachten werden kouder met in de nacht van 24 op 25 maart terug nachtvorst op verschillende plaatsen: zo bereikte het minimum in Kleine Brogel -3 °C, in Koerel -3,1 °C en in Deurne en Arendonk -1,6 °C. In Elsenborn op de Hoge Venen werd -6,5 °C gehaald.

Tijdens de laatste dagen van maart werd tussen een hogedrukgebied over Skandinavië en depressies over de Oceaan terug warmere lucht aangevoerd, ook gedurende een groot deel van de eerste aprildecade bleef ons land onder de invloed van zeer zachte luchtstromingen aan de oostelijke flank van een depressie over de Oceaan. Dit resulteerde in een bijzonder warme eerste aprildecade met een gemiddelde temperatuur in Ukkel van 13,3 °C (gemiddeld: 8,6 °C), deze periode was sinds 1901 nog 2 keer warmer: in 1974 (met 13,6 °C) en in 2011 (met 13,4 °C).
In de loop van de tweede decade lagen de temperaturen geleidelijk aan in de buurt van de normaalwaarden, de derde decade was opnieuw aan de vrij warme kant met op de 25e de warmste dag van de maand met temperaturen dicht bij 25 °C: 24,8 °C in Deurne en 24,6 °C in Kruishoutem, Gorsem en Moerbeke-Waas.
De maand als geheel werd met een gemiddelde temperatuur in Ukkel van 12,4 °C de vierde warmste sinds 1833 na april 2007 (met 14,3 °C), april 2011 (met 14,1 °C) en april 2009 (met 12,5 °C) (ref. periode 1981-2010: 9,8 °C). Opvallend is dat deze warme aprilmaanden zich allemaal situeren in de laatste 10 jaar !
De maand mei was thermisch normaal met weinig verschillen tussen de verschillende tijdvakken onderling. De eerste dagen van de maand was het onder invloed van een hogedrukgebied over de Britse Eilanden relatief koel en droog. Nadien volgde tussen 6 en 14 mei een erg wisselvallige periode, het bleef enigszins aan de koele kant. De nacht van 3 op 4 mei verliep fris met verspreide nachtvorst aan de grond en minima in Laag- en Midden-België van enkele graden boven het vriespunt (Ukkel: 2,9 °C) of rond het vriespunt (Kleine Brogel: 0,2 °C; Koersel: -0,2 °C). In de Ardennen en de Hoge Venen vroor het licht op een aantal plaatsen (Elsenborn: -3,9 °C; Bièvre: -2,3 °C).
Enkel aan het einde van de tweede decade zorgde de verplaatsing van een depressie van het westen van Ierland naar Frankrijk voor de aanvoer van tijdelijk warmere lucht uit het zuiden zodat de temperaturen tot boven 25 °C konden klimmen, de dagen nadien lagen ze weer in de buurt van het langjarig gemiddelde of daar net onder.

 

Tabel 1 : gemiddelde temperatuur per decade te Ukkel (in °C)

Ukkel	Eerste Decade	Tweede Decade	Derde Decade
Maart	8,1	10,5	9,2
April	13,3	10,5	13,5
Mei	11,9	13,5	15,1

 

2 Aantal dagen met karakteristieke temperatuur 

In Ukkel was er geen enkele vriesdag (Min < 0 °C) tijdens de afgelopen lente (ref. periode 1981-2010: 7,5 dagen).
Sinds tenminste 1968 verliep het voorjaar hier nooit zonder nachtvorst. Het absoluut minimum te Ukkel in de voorbije lente was +0,4 °C, gemeten op 25 maart. Het vorige hoogste absoluut minimum tijdens de lente (sinds 1968) werd gemeten in 2012 met -0,1 °C op 1 april.

Te Ukkel was er 1 zomerse dag (Max >= 25 °C) (ref. periode 1981-2010: 3,1 dagen) gedurende de lente.
In de loop van 19 mei bereikte warmere lucht geleidelijk aan onze streken en werd in de loop van de namiddag voor het eerst dit jaar meer dan 25 °C gehaald met een maximum van 25,4 °C in Ukkel. Praktisch overal in Laag- en Midden-België werd de zomerse grens bereikt, zelfs aan de kust met 25,6 °C in Koksijde en 25,5 °C in Middelkerke. Ook op 20 mei stegen de temperaturen op een aantal plaatsen nog tot boven 25 °C (niet in Ukkel en ook niet aan de kust) zodat het totaal aantal zomerse dagen in deze lente op die plaatsen op 2 kwam, in Hastière lukte het zelfs nipt om 3 opeenvolgende zomerse dagen te halen van 19 tot en met 21 mei. 

Hittedagen (Max >= 30 °C) kwamen niet voor in het land, de hoogste temperaturen bereikten ruim 28 °C met op 19 mei 28,0 °C te Eeklo en op 20 mei 27,9 °C; 28,0 °C en 28,3 °C in respectievelijk Genk, Kleine Brogel en Koersel. In de hogere delen van de Ardennen en in de Hoge Venen waren de hoogste maxima van de afgelopen lente begrepen tussen 21 °C en 23 °C.

We merken ook nog op dat er reeds vroeg in het voorjaar verschillende data waren met meer dan 20 °C in het centrum van het land. Zo waren er in Ukkel in maart 5 dagen met meer dan 20 °C, het vorig record was 3 en dateert uit de jaren 1938, 1968 en 2012; verder valt ook de periode van 29 maart tot en met 3 april op met 6 opeenvolgende dagen met een maximum van meer dan 20 °C in Ukkel, zeer opmerkelijk zo vroeg in het voorjaar.

 

Tabel 2 : aantal vriesdagen, laagste minimum, datum laagste minimum gedurende de lente 2014

Plaats	Aantal Vriesdagen	Absoluut minimum	Datum abs min
Middelkerke	2	-0,2 °C	2/3/2014
Beitem	0	0,7 °C	27/3/2014
Lichtervelde	1	-0,5 °C	2/3/2014
Ukkel	0	0,4 °C	25/3/2014
Ransberg	7	-1,6 °C	25/3/2014
Saint-Hubert	11	-2,6 °C	16/4/2014

Voor Saint-Hubert en Middelkerke werd het aantal vriesdagen bepaald op basis van de minima gemeten in de periode 18 uur UTC - 6 uur UTC, voor de andere plaatsen op basis van de minima gemeten in de periode 8 uur LT - 8 uur LT

Wisselvallige en winderige meidag 
Deze foto werd genomen op 11 mei in de Gentbrugse meersen
Foto : Koen Vandenbussche

3 De neerslag

Het neerslagtotaal van de afgelopen lente was in Ukkel zeer uitzonderlijk laag: er viel in totaal 92,2 mm neerslag (ref. periode 1981-2010 : 187,8 mm). 
Het was de 10de droogste lente sinds het begin van de waarnemingsreeks in 1833 in Brussel-Ukkel. De droogste lente was deze van 1893 met 37,6 mm, uit het recente verleden onthouden we nog de lente van 2011 met 70,7 mm neerslag in Ukkel, dat was de derde droogste in de reeks na 1893 (37,6 mm) en 1976 (69 mm).
Het neerslagtotaal voor Ukkel was niet representatief voor alle streken in het land: overal was het droger dan gemiddeld, maar in sommige streken was het tekort meer uitgesproken dan in andere. Zo viel in Sint-Truiden slechts 76,3 mm neerslag over de 3 lentemaanden, in Melsbroek amper 67 mm.

Het totaal voor het duo maart-april bedroeg te Ukkel slechts 38,1 mm (ref. periode 1981-2010: 121,3 mm). Deze periode was te Brussel-Ukkel slechts 4 keer nog droger (sinds 1833): in 1875 met 31,9 mm, in 1893 met 12,2 mm, in 1993 met 36,2 mm en in 1996 met 32,1 mm.
Nog een stuk droger was het duo maart-april van dit jaar in Melsbroek met slechts 19,8 mm neerslag.

De maanden maart en april afzonderlijk gaven te Ukkel 18 mm en 20,1 mm (ref. periode 1981-2010: 70,0 mm en 51,3 mm); in mei was de neerslag normaal deficitair met 54,1 mm (ref. periode 1981-2010: 66,5 mm).
Mei was dus de minst droge van de 3 lentemaanden, en vooral in de periode van 6 tot en met 14 mei viel geregeld neerslag onder invloed van depressies die vanaf de Oceaan over de Britse Eilanden oostwaarts trokken, in Ukkel leverde deze periode 34,6 mm op, ruim één derde van de totale lenteneerslag hier.

In Ukkel was er geen enkele dag met grote neerslaghoeveelheden, de grootste dagsom was 9,4 mm gemeten op 10 mei. Elders in het land kwamen op een aantal plaatsen wel grotere dagsommen voor, vooral tijdens (onweers)buien in de maand mei. Zo gaven flinke buien op 6 mei 38 mm in Elsenborn en 42,2 mm in Bièvre.

 

 

Tabel 3 : neerslaghoeveelheid per decade te Ukkel (in mm of l/m²)

Ukkel	Eerste Decade	Tweede Decade	Derde Decade
Maart	3,7	3	11,3
April	8,7	0,7	10,7
Mei	34,2	14,1	5,8

Het aantal neerslagdagen bedroeg te Ukkel 34 en was hiermee zeer abnormaal laag (ref. periode 1981-2010: 49 neerslagdagen). Nochtans moeten we helemaal niet ver teruggaan om een lagere neerslagfrequentie aan te treffen: in de lente van 2010 bedroeg het aantal neerslagdagen 33, in 2011 was dat 27.
In maart en april viel meetbare neerslag op respectievelijk 11 en 7 dagen, in de maand mei was de neerslagfrequentie met 16 perfect normaal. 
De langste periode zonder neerslag kregen we in Ukkel van 5 tot en met 14 maart (10 opeenvolgende dagen), verder waren er nog 2 tijdvakken van telkens 9 dagen zonder neerslag, van 28 maart tot en met 5 april en van 8 april tot en met 16 april.

In Ukkel viel geen sneeuw gedurende de lente (ref. periode 1981-2010: 4,4 sneeuwdagen), net als op de meeste andere plaatsen in Laag- en Midden-België.
In de laatste 10 dagen van maart werd wat frissere lucht aangevoerd zodat de neerslag in de hoge Ardennen soms een winters karakter kreeg, de maximale dikte van de sneeuwlaag bereikte 2 cm op 24 maart in Mont Rigi (Waimes).

 

1 mei 2014: cumulonimbus tuba in de regio van Wetteren
Foto : Filip Bove (www.noodweer.be)

Tabel 4: neerslaghoeveelheden gedurende de lente (in l/m²)

	Mrt	Apr	Mei	Lente
Middelkerke	25	38,9	69,5	133,4
Beitem	28	17,7	89,8	135,5
Lichtervelde	30,7	24	84,2	138,9
Ukkel	18	20,1	54,1	92,2
Ransberg	13,5	13,4	52,1	79

 

4 Zonneschijnduur

De totale zonneschijnduur bedroeg te Ukkel 572 uur (ref. periode 1981-2010: 464 uur) en was hiermee zeer abnormaal hoog.
Maart was zeer uitzonderlijk zonnig met 197,3 uur zon (ref. periode 1981-2010: 114 uur) en kwam hiermee op de vijfde plaats (samen met maart 1972) in de reeks van zonnige maartmaanden sinds het begin van de heliografische waarnemingen op het plateau van Ukkel in 1887. Om een zonnigere maand maart terug te vinden, moeten we slechts terugkeren naar 2011, toen bereikte het totaal van de zonneschijnduur 204 uur (maart 2011 was de derde zonnigste sinds het begin van de meetreeks na maart 1931 met 213,8 uur zon en maart 1933 met 209,7 uur zon). Daarnaast was ook nog maart 1921 zonniger dan deze van dit jaar met 202,4 uur zon.

Ook de maand april was aan de zonnige kant met 184,1 uur (ref. periode 1981-2010: 157 uur), maar het teveel was normaal hoog. De maand mei tenslotte kon niet normaler zijn met 190,6 uur zonneschijn (ref. periode 1981-2010: 191 uur).

Bekijken we de zonneschijnduur per decade (zie tabel 5) dan stellen we vast dat de zonneschijnduur in de zeer zonnige maart gelijkmatig verspreid was over de 3 decade's. Een zéér zonnig tijdvak kregen we tussen 5 en 14 maart met in deze 10 opeenvolgende dagen maar liefst 93,3 uur zon, dit was tevens een tijdvak zonder neerslag te Ukkel (zie hoger).
Ook in april was de zonneschijn nog relatief gelijkmatig verdeeld over de verschillende decade's, in mei was de tweede decade duidelijk de zonnigste: 15 mei was de start van een zeer zonnige vijfdaagse met in totaal 67,7 uur zon in Ukkel (van 15 tot en met 19 mei).

Tabel 5 : zonneschijnduur per decade te Ukkel (in uren)

Ukkel	Eerste Decade	Tweede Decade	Derde Decade
Maart	69,7	64,4	63,3
April	59,1	68,9	56,3
Mei	48,1	93	49,5

7 april 2014: naderend onweer in Sautin (Sivry-Rance)
Foto: Cathérine Marique

{jumi [staticfiles/climatology/comp_season_nl.php][2014][PRI][75][125]}

Maart 2014 :

Zie ook : Waarnemingen maart 2014

April 2014 :

Zie ook : Waarnemingen april 2014

Mei 2014 :

Zie ook : Waarnemingen mei 2014