Bilan van de hittegolf van juli 2019
De tweede hittegolf van de zomer 2019 eindigde op 26 juli. Ondanks het feit dat deze hittegolf zeer kort was (5 dagen) kregen we nooit geziene temperaturen en werden alle temperatuurrecords in België verbroken : voor het eerst in de Belgische weergeschiedenis stegen de temperaturen tot boven 40 °C.
Cijfers en toelichting
Hittedagen of hittegolf?
Het is nuttig om enkele veelgebruikte termen te herhalen alvorens de hittegolf van juli 2019 onder de loep te nemen.
Een hittegolf wordt in België gedefinieerd als een periode van minstens 5 opeenvolgende dagen waarop de maximumtemperatuur minstens 25 °C bereikt en waarvan er 3 dagen zijn met een maximum van minstens 30 °C. (Referentiestation : Ukkel)
Een hittedag is een dag waarop de maximumtemperatuur 30 °C of meer bereikt, een zomerdag is een dag met een maximumtemperatuur van minstens 25 °C.
We kunnen de definitie van een hittegolf dan ook herformuleren als een periode van minstens 5 opeenvolgende zomerse dagen, waarvan er minstens 3 hittedagen zijn.
De hittegolf was in België kort maar bijzonder intens
Verschillende parameters worden weergegeven:
- De duur : het aantal dagen van de hittegolf.
- Het gewicht : uitgedrukt in graaddagen met een gemiddelde temperatuur van 20 °C als referentie: een gemiddelde temperatuur van 22,3 °C heeft dan een gewicht van 2,3, een gemiddelde temperatuur van 19,5 °C een gewicht van - 0,5. We maken dan de som van de graaddagen voor alle dagen van de hittegolf.
- De intensiteit : of het gewicht ten opzichte van de duur: hittegolven kunnen lang maar gematigd zijn, andere zijn dan weer kort maar intens. Een interessante paramenter om hittegolven onderling te vergelijken.
Voor Ukkel was de warmste dag van deze hittegolf 25 juli 2019 met een maximumtemperatuur van maar liefst 39,7 °, voor het ganse Belgisch grondgebied werd de hoogste temperatuur gemeten in Begijnendijk (Vlaams-Brabant) met 41.8°C ! U vindt de maximumtemperaturen van 24 en 25 juli voor verschillende plaatsen in het land hier op onze website.
We hebben eveneens 3 tropische nachten gehad tijdens deze hittegolf (Min >= 20 °C).
De hoogste temperaturen tijdens de hittegolf van eind juli werden over het algemeen genoteerd op 25 juli; op het Belgisch grondgebied werd gedurende 2 opeenvolgende dagen meer dan 40 °C bereikt, voor het eerst sinds het begin van de waarnemingen in ons land (sinds 1833 in Brussel-Ukkel): 40,2 °C in Angleur (Luik) op 24 juli, en meer dan 40 °C op verschillende plaatsen van het officeel meetnet op 25 juli.
Conclusies
Natuurlijk was de synoptiche situatie perfect om recordtemperaturen te bereiken. Maar dan nog blijft het bijzonder om de vorige records met 3 °C tot 4 °C te verbreken ...
Dit is gedeeltelijk te wijten aan de toename van de amplitude van de Rossbygolven in de atmosfeer die we kunnen detecteren door de positie van de straalstromen. Ten zuiden ervan is de situatie anticyclonaal, ten noorden cyclonaal.
Wanneer de schommeling van de Rossbygolven zwak is, hebben we een typische situatie van een positieve NAO-index (Noord-Atlantische Oscillatie) : de depressies rekken dan voorbij over onze streken (dichter bij ons in de winter dan in de zomer) terwijl de hogedrukgebieden zich situeren in de omgeving van het Middellands Zeegebied. In dit geval is het weer in ons land zacht en regenachtig in de winter, en tamelijk koel en vochtig in de zomer. Deze situatie is meer uitgesproken tijdens periodes van hoge zonneactiviteit, de amplitude van de Rossbygolven is dan minder uitgesproken. Aangezien daarentegen de amplitude van de golven meer uitgesproken is tijdens periodes van lage zonneactiviteit, zal zich in deze situatie makkelijk een omega-blokkade vormen, waarbij hittegolven zich kunnen voordoen op voorwaarde dat de blokkade gunstig gesitueerd is voor ons. Andere regio's van het noordelijk halfrond zullen op hetzelfde ogenblik juist te maken krijgen met koude, polaire luchtstromingen.
Het is hetzelfde fenomeen dat koudegolven kan verklaren tijdens periodes van lage zonneactiviteit, wanneer wij 'goed' gepositioneerd zijn aan de 'koude kant' van de Rossbygolf.
Het lijkt er op dat de klimaatopwarming de amplitude van de Rossbygolven versterkt, met warme lucht (en koude lucht langs de andere kant) die steeds verder naar het noorden kan stromen, en zelfs de poolstreken bereikt (zo werd begin juli op 400 km van de Noordpool een maximum van 21 °C bereikt).
Laten we echter ook voorzichtig omgaan met extreme politieke reacties: tussen het nihilisme van Trump en de groene dictatuur van de sympathisanten van Thunberg, is er misschien plaats voor coherente en doordachte acties...
