Zomer 2014

De zomer van 2014 was te Ukkel normaal op vlak van temperatuur, zonneschijnduur en neerslagfrequentie. Het neerslagtotaal was echter uitzonderlijk hoog. 

1.    De temperatuur

De gemiddelde luchttemperatuur van de afgelopen zomer bedroeg te Ukkel 17,3 °C (ref. periode 1981-2010:  17,5 °C).
De warmste maand was juli met een gemiddelde temperatuur van 19,3 °C (ref. periode 1981-2010: 18,4 °C). Deze julimaand komt hiermee op de 13e plaats (samen met juli 1959) in de reeks van warme julimaanden sinds 1833.
Juni was met een gemiddelde van 16,5 °C thermisch normaal (ref. periode 1981-2010: 16,2 °C), augustus was zeer abnormaal koel met een gemiddelde temperatuur van 16,2 °C (ref. periode 1981-2010: 18,0 °C). Om een koudere augustusmaand terug te vinden, moeten we terugkeren naar 1993, toen bedroeg het gemiddelde 15,9 °C.

De zomer ging van start met vrij normale temperaturen in de eerste dagen van juni, op de 4e bleef het wel koeler doordat de bewolking nadrukkelijk aanwezig was en er ook veel regen viel in het centrum van het land, in Ukkel haalden we 15,3 °C. De dagen nadien werd geleidelijk aan veel warmere, tropische lucht aangevoerd tussen een lagedrukgebied op de nabije Oceaan en een hogedrukgebied dat zich uitstrekte van Italië tot de Baltische Staten. Op 6 juni bereikten we al meer dan 25 °C op de meeste plaatsen, op de 7e lukte dit vrijwel overal en gingen we lokaal tot boven 30 °C (Kleine Brogel: 32,5 °C, Koersel: 32,4 °C). Ook 8 en 9 juni waren warm maar het was ook onweerachtig, op 9 juni werd het nog 30,5 °C in Kleine Brogel. De warmte werd geleidelijk aan verdreven zodat het op de 10e al wat koeler was in de westelijke landshelft met maxima tussen 22 °C en 24 °C, terwijl in de vochtige warme lucht in het oosten nog 26 °C tot 29 °C werd gehaald (Angleur: 29,4 °C, Kleine Brogel: 28,5 °C).

Veel windschade tijdens de onweders van 9 juni (wellicht valwinden) zoals hier in
Xhoffraix (Malmédy) aan de rand van de Hoge Venen
Foto: Alexis Papapanayotou 

Gedurende de rest van de maand juni lagen de temperaturen dicht bij het langjarig gemiddelde, enkel aan het einde van de tweede decade lagen de dagmaxima soms ietwat aan de lage kant. In de eerste decade van juli bleef het thermisch normaal, met na enkele warmere dagen op de 3e en de 4e (maxima in Ukkel van respectievelijk 26,2 °C en 26,5 °C, hoger in de Kempen) opnieuw lagere maxima en zelfs koel weer op 8 en 9 juli met 15,1 °C en 16,3 °C als maximum in Ukkel (onder een betrokken lucht), in Saint-Hubert werd slechts 11,3 °C en 11,2 °C gehaald op deze 2 data. De warme lucht zat nochtans dichtbij, ten noordoosten en oosten van onze streken: op de 10e merkten we dan ook een groot temperatuurcontrast op tussen het westen en het (noord)oosten van het land. Terwijl het in Kleine Brogel tot 26,7 °C warm werd en in Genk tot 25 °C, moesten we het in het westen en het centrum van het land stellen met maxima tussen 16 °C en 20 °C.
Vanaf 13 juli gingen de temperaturen geleidelijk aan omhoog in het hele land, aanvankelijk lagen zij nog dicht bij het langjargig gemiddelde, maar tussen 16 en 18 juli werd het onder invloed van continentale luchtstromingen geleidelijk aan zeer warm en op de 18e beleefden we de warmste dag van de zomer en van het jaar met maxima praktisch overal boven 30 °C (op het 850 hPa-niveau, op zo'n 1.500 meter hoogte, werden temperaturen tot rond 20 °C geobserveerd): het werd 33,9 °C in Chièvres, 33,7 °C in Kleine Brogel en 33,4 °C in Hastière, zelfs aan de kust was het zeer warm met 32,4 °C in Koksijde.  Ook op de 19e was het nog zeer warm, voornamelijk in het centrum en oosten van het land met 34,5 °C in Kleine Brogel en 34,3 °C in Angleur. De nacht van 18 naar 19 juli was een tropische nacht in Ukkel met een minimum van 22,5 °C. De warmste nacht in de reeks blijft deze van 18 juli 2002 met een minimum van maar liefst 23,9 °C ! Ook op andere plaatsen verliep de nacht van 18 op 19 juli dit jaar bijzonder warm met minima van 21,5 °C in Bevekom, 21,0 °C in Melsbroek en Gosselies en 20,8 °C in Saint-Hubert. Na een onweerachtig intermezzo tussen 19 en 21 juli met tevens lagere temperaturen, werd het opnieuw warmer vanaf 22 juli onder invloed van een hogedrukgebied boven Skandinavië met maxima boven 25 °C, op de 23e zelfs nipt 30 °C in Kruishoutem en Angleur. Naar het einde van de maand toe daalden de temperaturen wat, maar het bleef nog aan de warme kant.
Ook in de maand augustus bleef het aanvankelijk nog vrij warm (zie tabel 1) maar vanaf de 10e zou dit veranderen: na de passage van een koufront op de 10e kwamen wij in een polaire luchtsoort terecht en een groot deel van de rest van de maand bleven de temperaturen laag voor de tijd van het jaar. Dit blijkt ook uit tabel 1 hieronder. De gemiddelde temperatuur voor de tweede decade bedroeg te Ukkel slechts 14,2 °C (ref. periode 1981-2010: 18,5 °C) zodat deze tiendaagse periode zeer uitzonderlijk koud was. De tweede decade van augustus komt hiermee op een gedeelde 7e plaats in de reeks van koude tweede augustusdecade's sinds 1901, samen met deze van augustus 1960 en 1961. De laatste decade van de zomer was met een gemiddelde van 14,8 °C (ref. periode 1981-2010: 17 °C) zeer abnormaal koud.
Van 14 tot en met 26 augustus kregen wij een opeenvolging van 13 dagen waarop het maximum in Ukkel geen 20 °C bereikte, dit is zéér opmerkelijk in de maanden juli en augustus. Voor wat betreft de maand augustus moeten we terugkeren naar 1963 om een langere periode terug te vinden met opeenvolgende dagen waarop het maximum onder 20 °C bleef, namelijk van 15 tot en met 31 augustus van dat jaar.
Op 19 augustus haalde het maximum in Ukkel slechts 16,2 °C, de daarop volgende nacht koelde het flink af met minima overal onder 10 °C: in Ukkel daalde de temperatuur tot 8 °C, elders in Laag- en Midden-België werden nog lagere minima opgetekend met 4,5 °C in Genk en 5,3 °C in Koersel. In Hoog-België was het nog kouder met een minimum van 2,1 °C in Bièvre, 2,8 °C in Botrange en slechts 0,8 °C in Elsenborn. Deze laatste waarde is uiteraard opmerkelijk, toch gebeurt het nog dat het hier sterk afkoelt in de tweede helft van augustus, op 30 augustus 2007 was het minimum daar -0,6 °C !
Vanaf 27 augustus kwamen we in wat warmere lucht terecht zodat het opnieuw mogelijk was om 20 °C te bereiken en te overschrijden, de laatste 2 dagen van de zomer lukte dit dan weer niet.

Uit onderstaande tabel blijkt dat de warmste periode van de zomer zich situeerde tussen 10 juli en 10 augustus. 

 Tabel 1: gemiddelde temperatuur per decade (in  °C)

2.    Aantal zomer- en hittedagen

Te Ukkel waren er 18 zomerse dagen (Max >= 25 °C) (ref. periode 1981-2010: 22,9 dagen) waarvan 2 hittedagen (Max >=30 °C) (ref. periode 1981-2010: 3,9 dagen). Beide waarden zijn normaal.
Juni telde 4 zomerse dagen, juli 13 en augustus slechts 1 enkele.
De zomerwarmte in juni beperkte zicht tot de eerste decade met van 6 tot en met 9 juni telkens meer dan 25 °C in Ukkel, in het oosten van het land kwam het lokaal tot een paar hittedagen.
Nadien was het wachten tot 3 en 4 juli om maxima van meer dan 25 °C te krijgen in het centrum van het land. De grootste frequentie aan zomerse dagen vonden we dit jaar terug in de tweede helft van juli met in Ukkel 10 zomerse dagen.
Het is tevens in de tweede helft van de maand juli dat het in Ukkel 2 keer tropisch warm werd, op 18 en 19 juli, met een maximum van respectievelijk 32,9 °C en 31,5 °C. 
Door het koele weer in een groot deel van augustus hadden we in die maand slechts 1 zomerse dag in Ukkel met een maximum van 26,2 °C op 1 augustus.


In onderstaande tabel vinden we voor een aantal plaatsen het aantal zomer- en het aantal hittedagen in de afgelopen zomer terug, alsook het hoogste maximum en de datum waarop het werd gemeten. 

 Tabel 2: aantal zomer- en hittedagen, absoluut maximum van de zomer, datum absoluut maximum 

3.    De neerslag

Te Ukkel was het neerslagtotaal van de voorbije zomer uitzonderlijk hoog: met de pluviometer werd 348,2 mm gemeten (gemiddeld: 224,6 mm).
Deze zomer komt hiermee op de vijfde plaats in de reeks van natste zomers sinds het begin van de meetreeks in Brussel-Ukkel in 1833.
Om een nattere zomer terug te vinden, moeten we terugkeren naar 1992, toen noteerde men in Ukkel de recordwaarde aan zomerneerslag met 364,8 mm. De tweede plaats wordt ingenomen door het jaar 1850 met 360,2 mm, op de derde en vierde plaats staan de jaren 1888 en 1980 met respectievelijk 355,9 mm en 348,4 mm.

Alle zomermaanden waren natter dan gemiddeld: juni was goed voor 95 mm (gemiddeld: 71,8 mm), juli en augustus gaven beide meer dan 100 mm met respectievelijk 117,2 mm en 136 mm (gemiddeld: 73,5 mm en 79,3 mm). Het teveel van de maanden juli en augustus was abnormaal.

Bekijken we de neerslaghoeveelheden per decade (zie tabel 3) dan valt op dat vooral de eerste decade van juli en de laatste van augustus erg nat geweest zijn in Ukkel, meer nog: in beide periodes viel nagenoeg evenveel neerslag als in een gemiddelde zomermaand.
Op 6 juli trok een actief koufront van west naar oost doorheen ons land, in het grensgebied tussen warme lucht ten oosten van onze streken en koele lucht in het westen viel de dagen nadien vooral in het oosten nog veel neerslag. Op 8 juli noteerde men in Arendonk 33,6 mm, in Genk 32,4 mm, in Kleine Brogel 39,0 mm, in Angleur 41,5 mm en in Botrange 58,3 mm. Op 9 juli viel opnieuw veel neerslag, vooral in het centrum en ook weer in het oosten van het land, hoewel de neerslagzone opschoof naar het zuidwesten (achter die storing zat warme lucht over Nederland en Duitsland) : in Angleur viel 53,2 mm en in Botrange 53,7 mm. Over 48 uur kreeg men in Botrange 112 mm te verwerken, in Angleur 94,7 mm en in Kleine Brogel 68 mm wat hier en daar aanleiding gaf tot wateroverlast. Tussen 6 en 10 juli (5 opeenvolgende dagen) viel in Ukkel 73,2 mm neerslag.

Zoals reeds vermeld was ook de laatste decade van augustus nat. Een regengebied sleepte langdurig over ons land op 25 en 26 augustus met grote neerslaghoeveelheden tot gevolg, nadien volgden ook nog buien met lokale onweders. Zo werd in deze 2 dagen 54,4 mm gemeten in Ukkel, 74 mm in Semmerzake, 73 mm in Zwalm, 63,6 mm in Kapelle-Op-den-Bos en 62,1 mm in Koksijde. Op een aantal plaatsen viel binnen 36 tot 48 uur ongeveer een normale maandsom.

De rest van de zomer verliep eveneens erg wisselvallig met soms flinke regenbuien en onweer. In de nacht van 27 op 28 juli zorgde een actief koufront vooral over de westelijke landshelft voor heel wat wateroverlast, vooral in de gemeenten Wingene, Ardooie en Lichtervelde. In Wingene werd in de ochtend van 28 juli 84,6 mm gemeten (zij het dat in deze hoeveelheid ook de neerslag begrepen is afkomstig van de onweersbuien die in de namiddag van 27 juli over die streek trokken). Enkele andere belangrijke neerslaghoeveelheden van 27 juli: 67,8 mm in Hooglede, 65,6 mm in Lichtervelde en 66 mm in Lissewege. Ook op de 28e regende het nog wel een tijdje door in een aantal streken, maar de daghoeveelheden waren in ons land toch minder groot (ter info: in het Nederlandse Deelen, provincie Gelderland, viel op 28 juli tussen 0 en 24 uur maar liefst 131,6 mm !).
Op 29 juli bereikte zeer vochtige en onstabiele lucht onze streken vanover Nederland en Duitsland (deze luchtstromingen circuleerden rond een hoogtedepressie met kern over het zuiden van Frankrijk). Er ontstond een zeer actieve onweerachtige buienlijn met verschillende onweershaarden in het grensgebied tussen deze warme vochtige lucht enerzijds en koelere lucht ten westen ervan. De onweersbuien waren lokaal zeer actief in de provincies Limburg, Antwerpen, Vlaams- en Waals-Brabant en in het Brusselse. De grootste materiële schade als gevolg van de zware en tevens langdurige regenval (een aantal regio's kregen immers verschillende opeenvolgende zware buien over zich heen) werd opgetekend in Ittre (provincie Waals-Brabant) waar verschillende huizen zwaar beschadigd werden. De zware overlast in deze gemeente heeft ook te maken met de relatief belangrijke reliëfverschillen. In het KMI-meetstation van Bornival (Nijvel), ongeveer 5 kilometer ten zuiden van Ittre, werd 77,4 mm gemeten, een normale maandsom dus en dit in slechts enkele uren tijd.
In de maand augustus bleef het sterk wisselvallig en onweerachtig weer aanhouden met op verschillende data lokaal vrij belangrijke neerslaghoeveelheden afkomstig van regen- en onweersbuien (maar zeker niet meer de zeer grote dagsommen zoals in de maand juli). Er werden wel verschillende tornado's waargenomen verspreid over het land.
Zo trokken op 8 augustus flinke buien over het land, vooral in het oosten waren ze behoorlijk intens met lokale windschade als gevolg van tornado's, in Aubange werd 46,6 mm gemeten, in Diest 43,4 mm. Op de 10e trok een koufront van west naar oost doorheen het land met tijdelijk lokaal intense regenval (voorbode van de polaire luchtsoort waarin wij vanaf dan een tijdje zouden vertoeven). De dagen nadien in de polaire lucht kwamen regelmatig buien tot ontwikkeling, op de 13e regende het meer aanhoudend in het zuidoosten van het land (samenhangend met een front dat over het noordoosten van Frankrijk naar het oosten trok). Op de 15e zorgden flinke buien voor wateroverlast aan de kust in De Haan, er deed zich ook een waterhoos voor in de buurt van Zeebrugge. Deze wisselvalligheid bleef verder aanhouden tot aan de kletsnatte tweedaagse van 25 en 26 augustus (zie hoger). De laatste dagen van de zomer verminderde de neerslagintensiteit weliswaar, maar helemaal droog hielden we het niet !

Het natte karakter van de zomer vinden we ook terug wanneer we kijken naar het aantal dagen met minstens 20 mm neerslag in Ukkel. Dat waren er dit jaar 5: 4 juni (33,8 mm), 9 juli (36,5 mm), 29 juli (21,2 mm), 25 augustus (24,5 mm) en 26 augustus (29,9 mm). Deze 5 dagen vertegenwoordigden bijna 42 % van het zomertotaal van de neerslag. Wanneer we de reeks van het aantal dagen tijdens de weerkundige zomer met een totale neerslaghoeveelheid van minstens 20 mm in Ukkel beschouwen sinds 1901, stellen we vast dat dit aantal schommelt tussen 0 en 5. Slechts 5 keer was dit aantal 5: naast dit jaar ook nog in 2002, 2004, 2006 en 2011, allemaal in het recente verleden dus !

 Tabel 3: neerslaghoeveelheid per decade te Ukkel (in mm of l/m²)

In onderstaande tabel vinden we voor enkele plaatsen in het land het neerslagtotaal per zomermaand terug alsook het totaal voor de hele zomer.

Tabel 4: neerslaghoeveelheden gedurende de zomer (in mm of l/m²)

Ondanks het zéér hoog neerslagtotaal was het aantal neerslagdagen in de voorbije zomer normaal te Ukkel: er werd neerslag gemeten op 49 dagen  (gemiddeld: 44).
In juni en juli was de neerslagfrequentie normaal met 12 en 16 neerslagdagen (ref. periode 1981-2010: 15 d. en 14,3 d.). In de maand augustus viel neerslag op 21 dagen (ref. periode 1981-2010: 15 d.).
De langste periode zonder neerslag kregen we deze zomer in de maand juni : van 15 tot en met 25 juni viel geen neerslag te Ukkel (11 opeenvolgende dagen). Bekijken we ook de periodes met neerslag van praktisch geen betekenis, dan vinden we de periode van 11 tot en met 26 juni terug met amper 0,4 mm in 16 opeenvolgende dagen, en 14 tot en met 26 juli (13 opeenvolgende dagen) met 3 mm. In de erg wisselvallige augustusmaand vonden we geen droge periodes terug.

4.    Zonneschijnduur

s

 {jumi [staticfiles/climatology/comp_season_nl.php][2014][ETE][85][115]}

Juni 2014 :

Waarnemingen juni 2014

Juli 2014 :

Waarnemingen juli 2014

Augustus 2014 :

Waarnemingen augustus 2014

Met de medewerking van Koen Vandenbussche.