Winter 2014

De winter van 2014 was in Ukkel uitzonderlijk zacht, abnormaal zonnig en normaal op vlak van neerslag (-hoeveelheid en -frequentie). 

1. De temperatuur

De afgelopen winter was in Ukkel uitzonderlijk zacht: de gemiddelde wintertemperatuur bedroeg 6,3 °C (normaal: 3,6 °C).
In de reeks van warmste winters in Brussel-Ukkel sinds 1833 komt de voorbije winter op de tweede plaats te staan. De warmste winter blijft deze van 2007 met een gemiddelde temperatuur van 6,6 °C, de winter van 1990 komt met een gemiddelde temperatuur van 6,1 °C nu op de derde plaats te staan, gevolgd door deze van 1975 met 5,8 °C en deze van 2008 met 5,6 °C.  
Zowel december, januari als februari verliepen zeer mild met een gemiddelde temperatuur boven 6 °C. December 2013 komt met een gemiddelde temperatuur van 6,1 °C op de achtste plaats in de reeks van warme decembermaanden (samen met de decembermaanden van 1953 en 2011), januari 2014 met een gemiddelde van 6,1 °C op de zevende plaats van warmste januarimaanden (samen met januari 1916) en februari met een gemiddelde van 6,6 °C op de achtste plaats van warmste februari's (samen met februari 1966) sinds 1833. 
De oorzaak van deze bijzonder zachte winter is te verklaren door het feit dat gedurende een groot deel van het seizoen (diepe) depressies van over de Atlantische Oceaan over de Britse Eilanden naar het noordoosten trokken. Hierbij werd zachte tot zeer zachte lucht over ons land aangevoerd. 

We stellen vast dat praktisch alle winterdecades zachter dan normaal verliepen (tabel 1), er was geen enkele koude periode. Enkel in de laatste decade van januari lagen de temperaturen dicht bij normaal met een gemiddelde in Ukkel van 3,8 °C (ref. periode 1981-2010: 3,3 °C). Koude lucht was in die decade aanwezig over het noordoosten van Europa, rond een hogedrukgebied met kern over de Baltische staten werd koude, continentale lucht naar het westen gevoerd, op 25 en 26 januari zat de koude relatief dicht in onze buurt: de koude had het noordoosten van Nederland bereikt, het kwam daar tot matige nachtvorst ! In het centrum van ons land lagen de dagtemperaturen in de laatste dagen van januari meestal tussen 5 °C en 7 °C.
De andere decade's waren zoals reeds vermeld (zeer) mild, vooral begin januari was het uitzonderlijk zacht met een gemiddelde temperatuur van 8,6 °C (ref. periode 1981-2010: 3,0 °C). Het was de tweede zachtste eerste januaridecade sinds 1901, het record van 9,0 °C dateert uit januari 2007.

Ondanks de bijzonder hoge gemiddelde temperatuur van de afgelopen winter, zijn er geen recordhoge absolute maximumtemperaturen gemeten, wel was het in elk van de 3 wintermaanden en paar keer zeer zacht voor de tijd van het jaar (en zoals dat in het winterseizoen gaat, werden deze maxima soms ook 's avonds, 's nachts of 's morgens bereikt). 
Op 16 december was het voorjaarsachtig en haalden we 13,2 °C in Ukkel, in Sint-Katelijne-Waver werd op die dag 13,9 °C bereikt en in Dourbes 14,0 °C. Een stormdepressie zorgde in de avond van 23 december voor de aanvoer van zeer zachte lucht over onze streken zodat de temperaturen toen 11 °C à 12 °C bereikten.
In januari werden de hoogste maxima gehaald op de 6e met 13,8 °C in Ukkel, tussen 14 °C en 15 °C op verschillende plaatsen en zelfs tot 15,6 °C in Koersel.
Nog vermeldenswaardig is de temperatuurstijging in de loop van de avond van 14 februari: in de vooravond lagen de temperaturen in Laag- en Midden-België meest rond 6 °C à 7 °C, maar een stormdepressie zorgde voor de aanvoer van zeer zachte lucht zodat de temperaturen tegen rond middernacht opliepen naar 13 °C tot 14 °C (Ukkel: 13,3 °C om middernacht).  
Tenslotte kregen we ook nog enkele zachte voorjaarsdagen in de laatste decade van februari: op 23 en 24 februari was het maximum in Ukkel respectievelijk 12,6 °C en 13,6 °C, op de laatste van beide dagen werd op enkele plaatsen in het land meer dan 14 °C gemeten.

Tabel 1 : gemiddelde temperatuur per decade te Ukkel (in °C)

Ukkel	Eerste Decade	Tweede Decade	Derde Decade
December	5,0	6,2	6,9
Januari	8,6	6,1	3,8
Februari	6,2	6,7	6,9

2 Aantal dagen met karakteristieke temperatuur

Het aantal vriesdagen (Min < 0 °C) bedroeg te Ukkel 6 (ref. periode 1981-2010: 33,2 dagen) en was hiermee zeer uitzonderlijk laag : in december waren er 2 vriesdagen, in januari 4 en in februari vroor het op geen enkele dag. 
Sinds het begin van de waarnemingsreeks in Brussel-Ukkel in 1833 was het aantal vriesdagen nooit lager dan in het afgelopen winterseizoen. 

Zo mogelijk nog opmerkelijker was het absoluut minimum gemeten te Ukkel: dit minimum bedroeg -0,5 °C en werd gemeten in de ochtend van 12 januari. Het absoluut minimum van de weerkundige winter was in Ukkel nog nooit zo hoog als dit jaar, het vorig record van hoogste absoluut minimum was -1,6 °C in de winter van 1989. 
Op de Hoge Venen werden volgende laagste minima gemeten: -4,8 °C in Mont Rigi op 13 december en -6,0 °C in Elsenborn op 31 januari. 
In de vorstloze februarimaand in Ukkel bereikte de laagste minimumtemperatuur +1,7 °C, een zeer merkwaardig hoog absoluut minimum voor een maand februari.

In dit bijzonder mild seizoen was er in Ukkel geen enkele winterse dag (Max < 0 °C) (gemiddeld over de periode 1981-2010: 6,4 dagen).
Zelfs op het plateau van de Hoge Venen winterde het nauwelijks of niet: in Botrange bleef het slechts 4 keer lichtjes vriezen overdag: op 6 december (maximum -0,4 °C), op 22 januari (maximum -0,9 °C) en op 27 en 28 januari (maximum van telkens -0,1 °C). 

Zeer opvallend is tevens de volkomen afwezigheid van koude dagen. Slechts op 2 data bereikte de maximumtemperatuur geen 5 °C in Ukkel, dat was zo op 12 december en 27 januari met maxima van respectievelijk 4,6 °C en 4,7 °C.

 

Tabel 2 : aantal vriesdagen, laagste minimum, datum laagste minimum

Plaats	Aantal Vriesdagen	Absoluut minimum	Datum abs min
Koksijde	5	-1,6 °C	12/1/2014
Beitem	8	-1,9 °C	12/1/2014
Lichtervelde	9	-2,0 °C	3/12/2013
Ukkel	6	-0,5 °C	12/1/2014
Ransberg	16	-3,5 °C	12/12/2013
Kleine Brogel	12	-3,0 °C	3/12/2013

Voor Kleine Brogel en Koksijde werd het aantal vriesdagen bepaald op basis van de minima gemeten in de periode 18 uur UTC - 6 uur UTC, voor de andere plaatsen op basis van de minima gemeten in de periode 8 uur LT - 8 uur LT

 

27 januari 2014: omgeving van Botrange, op de Hoge Venen, met zicht op het natuurcentrum
Eén dag eerder werd hier ongeveer 17 cm sneeuw gemeten, de dikste sneeuwlaag van afgelopen winter
Foto : Koen Vandenbussche

3 De neerslag

Het neerslagtotaal van de winter was te Ukkel normaal : er werd in totaal 213,4 mm gemeten (ref. periode 1981-2010: 220,5 mm).
In de 3 afzonderlijke wintermaanden lagen de neerslaghoeveelheden dicht bij het langjarig gemiddelde.
Voor de maand december stellen we wel vast dat een groot deel van de neerslag werd gemeten in de laatste decade van de maand (tabel 3): deze decade was goed voor 60,2 mm (ref. periode 1981-2010: 29,7 mm) : in de laatste 10 dagen van december werd ons weer beïnvloed door (storm)depressie's met enkele actieve storingen hieraan verbonden en relatief belangrijke neerslagsommen. In Ukkel werd twee keer een dagsom van meer dan 20 mm opgetekend: respectievelijk 26,3 mm en 22,6 mm op 24 en 27 december, in het zuiden van het land werd op 24 december 76,1 mm gemeten in Bièvre en 54,0 mm in Saint-Hubert. Deze cumul van neerslaghoeveelheden gaf lokaal aanleiding tot wateroverlast.
De eerste 2 decade's van december waren daarentegen zeer droog: in Ukkel leverden de eerste 20 dagen slechts 16,9 mm op (ref. periode 1981-2010: 51,4 mm).
In de maanden januari en februari kregen wij geregeld met storingen en bijbehorende neerslagzones te maken, maar grote hoeveelheden neerslag deden zich in Ukkel niet voor, slechts 2 keer overschreed het dagtotaal nipt de 10 mm met respectievelijk 10,6 mm en 11,3 mm op 20 januari en 6 februari (ter info: de grootste neerslagactiviteit vonden we in de maanden januari en februari meestal terug ten noorden van onze streken met veel regen en wind over de Britse Eilanden resulterend in uitgebreide wateroverlast).
In tabel 3 zien we duidelijk de spreiding van de neerslag over de winter in Ukkel: daar waar we in de maand december een belangrijk contrast opmerken tussen de eerste helft van de maand en de laatste decade, stellen we vast dat de hoeveelheden neerslag over de rest van de winter relatief gelijkmatig verspreid waren over de decade's.

Tabel 3 : neerslaghoeveelheid per decade te Ukkel (in l/m²)

Ukkel	Eerste Decade	Tweede Decade	Derde Decade
December	4,4	12,5	60,2
Januari	17,9	28,4	23,8
Februari	27,9	23,2	25,1

Het aantal neerslagdagen bedroeg te Ukkel 60 (gemiddeld: 54,8 neerslagdagen) en was hiermee normaal hoog: in december viel neerslag op 17 dagen, januari telde 24 neerslagdagen en februari 19.

De neerslag was te Ukkel gedeeltelijk vergezeld van sneeuw op slechts 1 dag (ref. periode 1981-2010: 12,9 sneeuwdagen).  
In december en februari sneeuwde het geen enkele dag in Ukkel, enkel op 27 januari werd smeltende sneeuw waargenomen. 
Sinds 1901 waren er nog 2 winters met slechts één enkele sneeuwdag in Ukkel: 1990 en 2008.
Uiteraard was er ook geen enkele dag met sneeuw op de bodem in Ukkel, en dit geldt voor gans Laag- en Midden-België. Dit is niet uniek voor Ukkel, tijdens de weerkundige winters van 1989 en 1990 werd ook op geen enkele dag sneeuw op de bodem waargenomen.
Ook op het plateau van de Hoge Venen lag er gedurende een groot deel van de winter geen of slechts weinig sneeuw. Tussen 21 januari en 7 februari lag hier wel voortdurend sneeuw, op 26 januari werd tijdelijk een maximale dikte van zo'n 17 cm waargenomen in Mont Rigi.  

Tabel 4: neerslaghoeveelheden gedurende de winter (in l/m²)

 

	Dec	Jan	Feb	Winter
Koksijde	43,6	57,8	87,5	188,9
Kruishoutem	63,7	101,3	81,8	246,8
Lichtervelde	59,9	88,7	96,1	244,7
Ukkel	77,1	70,1	66,2	213,4
Ransberg	74,5	47,1	43,8	165,4
Kleine Brogel	87,8	40,3	63,6	191,7

 

4 Zonneschijnduur

De totale zonneschijnduur bedroeg te Ukkel 217,5 uur (gemiddeld: 180,5 uur) en was hiermee abnormaal hoog.
In januari en februari was de zonneschijnduur perfect normaal, de maand december was echter bijzonder zonnig. De situering van een anticycloon ten oosten of zuidoosten van onze streken in de ruime eerste helft van de maand zorgde voor de aanvoer van vrij zachte en droge lucht in ons land zodat we verschillende (voor een decembermaand) zonnige dagen kregen. Na 20 dagen was het totaal aantal uren zon al opgelopen tot 75 uur, ruim boven de normaalwaarde voor een ganse decembermaand. Gedurende de laatste decade was het weer veel meer verstoord, maar toch kwamen er nog 12,5 uur zon bij zodat het maandtotaal 87,5 uur bereikte (ref. periode 1981-2010: 46 uur).

Tabel 5 : zonneschijnduur per decade te Ukkel (in uren)

Ukkel	Eerste Decade	Tweede Decade	Derde Decade
December	33,7	41,3	12,5
Januari	18,3	16,9	24
Februari	26,4	19	25,9

24 februari 2014: voorjaarsachtig weer in het centrum van Gent
Foto : Koen Vandenbussche

{jumi [staticfiles/climatology/comp_season_nl.php][2014][HIV][15][185]}