Analyse van het jaar 2014
Het jaar 2014 was in Ukkel recordwarm en normaal op vlak van neerslag en zonneschijnduur.
| 2014 | Normalen 1981-2010 |
Record + |
Record - |
|
|
Temperatuur |
11,9 | 10.5 |
11.6 (2011) | 7.0 (1879) |
| Zonneschijnduur (uren) |
1.634,40 | 1544.6 | 2151.0 (1959) | 1238.6 (1981) |
| Neerslag (mm en dagen) |
784,3 (183 d) |
852.4 (199 d) | 1088.5 (2001) 266 d (1974) |
406.4 (1921) |
{jumi [staticfiles/climatology/annual_nl.php][2014]}
1. De luchttemperaturen
De gemiddelde temperatuur te Ukkel bedroeg in 2014 11,9 °C (ref. periode 1981-2010: 10,5 °C).
Hiermee was het voorbije jaar het warmste sinds het begin van de temperatuurwaarnemingen in Brussel-Ukkel in 1833. Het vorig record dateert uit 2011 met een gemiddelde van 11,6 °C, op de derde en vierde plaats komen de jaren 2007 en 2006 met een gemiddelde van respectievelijk 11,5 °C en 11,4 °C.
Vóór 1989 bereikte de gemiddelde jaartemperatuur nooit meer dan 11 °C, in de afgelopen 26 jaar gebeurde dit 13 keer, hetzij in één jaar op twee !
10 warmste jaren in Brussel-Ukkel sinds 1833
| 2014 | 11,93 °C |
| 2011 | 11,62 °C |
| 2007 | 11,52 °C |
| 2006 | 11,35 °C |
| 1989 | 11,26 °C |
| 2002 | 11,23 °C |
| 1990 | 11,21 °C |
| 2000 | 11,17 °C |
| 1999 | 11,14 °C |
| 2003 | 11,14 °C |
Vooral de zachte winter en de uitzonderlijk warme lente en herfst hebben geleid tot de hoge gemiddelde jaartemperatuur in 2014.
De 'wintermaanden' januari en februari leverden dit jaar allesbehalve 'winterweer' op : ons weer werd overwegend beïnvloed door Atlantische depressies met zachte luchtaanvoer. De eerste 10 dagen van het jaar waren met een gemiddelde temperatuur van 8,6 °C al meteen uitzonderlijk warm (in 2007 was de eerste decade nog net iets milder met een gemiddelde van 9 °C). Op 6 januari bereikte het maximum in Ukkel 13,8 °C, de hoogste temperatuur van de winter. Eind januari zagen we tijdelijk een lichte terugval van de temperaturen en lagen ze in de buurt van het langjarig gemiddelde. In februari werd het opnieuw aanhoudend zacht. In de nacht van 13 op 14 februari bereikte de temperatuur rond middernacht 13,3 °C in Ukkel in de brede warme sector van een depressie. Op de 24e steeg de temperatuur nog eens boven 13 °C tot 13,6 °C in Ukkel en met bovendien vrij veel zon erbij was het al behoorlijk voorjaarsachtig.
De lente was met een gemiddelde temperatuur van 11,7 °C de derde warmste sinds het begin van de meetreeks in 1833 (normaal: 10,1 °C). Vooral maart en april waren erg warm: het gemiddelde van die maanden was respectievelijk 9,3 °C en 12,4 °C waarmee beide maanden op de derde plaats kwamen in de reeks van warmste maart- en aprilmaanden. Voor de maand maart was het gemiddeld maximum recordhoog met 14,1 °C, het vorig record van 13,9 °C dateert uit 1938.
Reeds vroeg in de maand maart werd het echt lenteweer: van 8 tot 10 maart was het zonnig en zeer zacht met telkens maxima van meer dan 18 °C in het binnenland, op de 9e gingen we zelfs boven 20 °C (zie verder). Na een iets minder zachte dag op de 11e zorgde een nieuw hogedrukgebied van de 12e tot de 14e terug voor zonnig en erg mild weer. Op de 20e was het opnieuw zonnig en warm voor de tijd van het jaar aan de voorzijde van een koufront ten westen van ons land. In de maand april bleven de temperaturen praktisch de ganse maand boven het langjarig gemiddelde, de warmste dag kregen we op de 25e met temperaturen tot 23 °C à 24 °C.
Mei was de eerste maand van 2014 die thermisch vrijwel normaal verliep met temperaturen rond of ietwat onder de normale waarden in de eerste helft van de maand en met een wat warmer tijdvak tussen 17 en 25 mei. De ochtend van 2 mei was relatief fris met minima op verschillende plaatsen rond of net boven het vriespunt in Laag- en Midden-België (Retie: -0,1 °C, Kleine Brogel: 0,2 °C, Diepenbeek: 0,5 °C) en lichte vorst in het zuiden en oosten (tot -3,9 °C in Elsenborn). Die waarden vallen des te meer op omdat we in de zeer zachte winter 2014 en in het voorjaar zelden lagere waarden kregen.
De zomer was het enige seizoen dat thermisch normaalverlopen is met een gemiddelde temperatuur van 17,3 °C (normaal: 17,5 °C).
Juli was weliswaar een warme maand met een gemiddelde temperatuur van 19,3 °C (het was de 13e warmste in de meetreeks sinds 1833), maar in augustus was het juist koel met een gemiddelde van 16,2 °C, vooral vanaf de 10e van de maand. De gemiddelde temperatuur van het geheel van de laatste 2 decade's van augustus bedroeg te Ukkel 14,8 °C (normaal: 17,8 °C). Sinds 1901 was de periode 10-31 augustus slechts 5 keer frisser: in 1912 (14,0 °C), in 1920 (14,2 °C), 1924 (14,3 °C), 1931 (14,6 °C) en in 1940 (14,4 °C). Het gemiddelde van 14,8 °C van dit jaar is een evenaring van de waarde uit 1908, 1956 en 1963. Deze periode was de enige langere koele periode in het voorbije jaar. Het dieptepunt van de 'augustuskou' viel rond 19 augustus met op die dag slechts 16,2 °C in Ukkel, de nacht erop daalde de temperatuur daar tot 8 °C, in Elsenborn tot 0,8 °C.
Juli en augustus hebben mekaar enigszins gecompenseerd terwijl juni thermisch perfect normaal was.
De herfst kwam met een gemiddelde temperatuur van 13,0 °C (normaal: 10,9 °C) op de tweede plaats te staan in de reeks van warme herfstseizoenen.
Doordat augustus een frisse maand was en gevolgd werd door een warme september, was de gemiddelde temperatuur van augustus dit jaar lager dan deze van september, met respectievelijk 16,2 °C en 16,5 °C. In 2006 was dit ook al het geval geweest maar toen was het verschil behoorlijk groot met in augustus en september achtereenvolgens 16,3 °C en 18,4 °C als maandgemiddelde.
Naast september hebben ook oktober en november een flinke bijdrage geleverd tot de warme herfst. Oktober was met een gemiddelde van 13,6 °C de zesde warmste in de meetreeks, ook november was met gemiddeld 8,8 °C erg mild. Zowel in oktober als november waren er dagen met maxima die zeer dicht de hoogst mogelijke waarden voor de tijd van het jaar benaderden, zonder dat er evenwel records werden gebroken. Zo beleefden wij op 18 oktober een zonnige en zeer warme najaarsdag met maxima in het binnenland op veel plaatsen tot 23 °C à 24 °C, heel lokaal tot nipt 25 °C. We merken op dat we de laatste jaren nogal dergelijke hoge temperaturen hebben beleefd in de tweede helft van oktober.
De overgang naar november verliep eveneens zeer zacht met 20 °C of iets meer op verschillende plaatsen. Later in november werd het nogmaals zeer mild op 22 en 23 november met zo'n 15 °C !
December tenslotte kende een paar zeer zachte tijdvakken (een paar keer bevonden wij ons in de warme sector van depressies tussen 15 en 24 december) afgewisseld met koelere zodat het één van de weinige maanden van het jaar werd waarin de gemiddelde temperatuur normaal was.
In de tabel hieronder vinden we de gemiddelde temperaturen voor iedere kalendermaand van het afgelopen jaar. We merken dat verschillende maanden zeer warm zijn verlopen, behalve mei, juni en december die normaal waren en de maand augustus die te koel was. Ondanks het feit dat we het warmste jaar beleefden, was geen enkele kalendermaand recordwarm (zie tabel hieronder bij 'rang'), wel komen 6 van de 12 maanden in de top 10 te staan in de reeks van warmste maanden.
Gemiddelde maandtemperaturen te Ukkel in 2014, de normaalwaarden (in °C) (ref. periode 1981-2010) en vermelding van de plaats die iedere kalendermaand inneemt in de reeks van warme maanden sinds het begin van de temperatuurwaarnemingen in Brussel-Ukkel in 1833
|
2014 |
TT |
NORM |
RANG |
| jan |
6,1 |
3,3 |
7 |
| feb |
6,6 |
3,7 |
8 |
| mrt |
9,3 |
6,8 |
3 |
| apr |
12,4 |
9,8 |
4 |
| mei |
13,5 |
13,6 |
51 |
| jun |
16,5 |
16,2 |
31 |
| jul |
19,3 |
18,4 |
13 |
| aug |
16,2 |
18 |
111 |
| sep |
16,5 |
14,9 |
11 |
| okt |
13,6 |
11,1 |
6 |
| nov |
8,8 |
6,8 |
7 |
| dec |
4,3 |
3,9 |
54 |
2. Aantal dagen met karakteristieke temperatuur
Hoewel 2014 het warmste jaar was in tenminste 180 jaar was het aantal zomerse dagen (Max >= 25 °C) in Ukkel met 21 normaal laag (ref. periode 1981-2010: 28,1).
De grootste frequentie aan zomerse dagen kwam voor in de maand juli, 13 keer bereikte het maximum minstens 25 °C in die maand. In de koele augustusmaand lukte het slechts éénmaal om 25 °C te bereiken.
Verder was er nog 1 zomerdag in mei, de maand juni telde er 4 en september 2.
Er waren eveneens 2 hittedagen in Ukkel (Max >= 30 °C), op 18 en 19 juli (ref. periode 1981-2010: 4 d). Op 18 juli werd in Ukkel 32,9 °C bereikt, de hoogste temperatuur van het jaar hier.
Elders in het land werden de hoogste maxima op 18 of 19 juli gehaald, in het westen van het land eerder op de 18e. Voor delen van het westen van het land was 18 juli de enige tropische dag dit jaar : aan de kust werd het 32,1 °C in Middelkerke en 31,2 °C in Knokke-Heist.
In het noordoosten van het land werden zoals meestal de hoogste waarden gehaald met in Meeuwen op 18 en 19 juli respectievelijk 34 °C en 34,8 °C en in Hechtel 34,8 °C en 34,7 °C. Op de 19e werd 34,6 °C gemeten in Westmalle en Begijnendijk, 34,2 °C in Kuringen en 34 °C in Ophoven.
In Ukkel bedroeg het totaal aantal warme dagen (Max >= 20 °C) 103 in 2014 (ref. periode 1981-2010: 88,9 d).
Vooral het warme voor- en najaar kunnen het hoog aantal warme dagen verklaren: in de lente werd het op 20 dagen meer dan 20 °C (normaal: 14,5 d), in de herfst kregen we nog 28 warme dagen (normaal: 12,8 d).
De eerste warme dag deed zich al zeer vroeg in de maand maart voor: op 9 maart werd in Ukkel reeds 21 °C bereikt. Nooit eerder werd zo vroeg in het voorjaar meer dan 20 °C gemeten in Ukkel. Elders in het land kwamen de temperaturen lokaal nog hoger uit: zo werd 22,2 °C gemeten in Meeuwen, 22,1 °C in Voeren en 22 °C in Nethen, Rochefort en Begijnendijk. In het verleden werden wel maxima van meer dan 20 °C gemeten in de tweede decade van maart: zo was het maximum 20,3 °C op 15 maart 2012 en 22,5 °C en 22,1 °C op 17 en 18 maart 1990.
Er volgden verder in de maand nog 4 warme dagen in Ukkel zodat het totaal voor maart op 5 kwam, het hoogste aantal sinds 1901. We merken ook nog de opvallende reeks van 6 opeenvolgende warme dagen op van 29 maart tot en met 3 april.
Ook in het najaar werd het geregeld behoorlijk warm. Na 15 oktober kregen we in Ukkel nog 4 warme dagen, de meest opvallende was 18 oktober met een maximum van 24,1 °C. De laatste warme dagen kregen we op 31 oktober en op 1 november met precies 20 °C in Ukkel, erg laat in het najaar dus hoewel we in het verleden al meer dan 20 °C hebben gehaald op nog latere data: 20,2 °C op 4 november 1994 en 20,3 °C op 7 november 1955 en op 12 november 1995.
Tijdens de weerkundige zomer lag het aantal warme dagen lichtjes onder het gemiddelde: in Ukkel werd het op 55 dagen meer dan 20 °C (ref. periode 1981-2010: 61,6 d). Dit is te verklaren door de koele periode in de tweede helft van augustus: van 14 tot en met 26 augustus (13 opeenvolgende dagen) werd geen enkele keer 20 °C bereikt in Ukkel, opmerkelijk. Voor de maand augustus afzonderlijk was het totaal aantal warme dagen 14 (ref. periode 1981-2010: 22,8 d). Om een lager aantal aan te treffen, moeten we terugkeren naar augustus 1963 met 7 warme dagen.
28 december 2014: zonnige maar koude dag in Neder-over-Heembeek (Brussel)
Eerste en enige winterdag (Max < 0 °C) van het jaar in het centrum van het land en bovendien
de enige keer dat we hier een sneeuwlaag kregen
Foto : Philippe Mievis
Het aantal vriesdagen (Min < 0 °C) bedroeg te Ukkel 10 en was hiermee zéér uitzonderlijk laag (ref. periode 1981-2010: 46,4 d).
Nog nooit vroor het in een jaar zo weinig als in 2014: het vorig record (sinds tenminste 1901) dateert uit het jaar 1974 met 16 vriesdagen.
In de maand januari kregen wij slechts 4 lichte vriesdagen met een minimum van -0,5 °C op 12 januari. De waarde van -0,5 °C was de absolute minimumtemperatuur van de winter 2014 en was nooit eerder zo hoog (sinds tenminste 1901). Opvallend is eveneens dat 24 januari de laatste vriesdag van het voorjaar was voor Ukkel: in de maanden februari, maart en april was het absoluut minimum immers telkens positief met respectievelijk 1,7 °C (op 3 februari), 0,4 °C (op 25 maart) en 2,2 °C (op 16 april). Nooit eerder viel de laatste vriesdag in het voorjaar zo vroeg !
Voor de eerste nachtvorst in het najaar in Ukkel was het wachten tot 3 december, in totaal telde december 6 vriesdagen.
In de late avond van 28 december werd de laagste temperatuur van het jaar gemeten in Ukkel met -5,7 °C. In het oosten en zuiden van het land vroor het boven de sneeuwlaag lokaal streng in de nacht van 28 op 29 december : het minimum was -12,2 °C in Bièvre, -12 °C in Aubange, -11,1 °C in Lacuisine en -11,0 °C in Wirtzfeld en Gouvy.
In Ukkel was er 1 winterse dag (ref. periode 1981-2010: 7,4 d): op 28 december was het maximum -0,9 °C. Deze waarde werd bereikt in de ochtend van 29 december aangezien het in de loop van de nacht zachter werd; indien we enkel rekening houden met de dagperiode, dan bleef het maximum op de 28e beperkt tot -2,4 °C.
3. De neerslag
Het jaartotaal van de neerslag was met 784,3 mm normaal te Ukkel (gemiddeld 852,4 mm over de periode 1981-2010).
De neerslaghoeveelheden waren echter niet gelijkmatig verspreid over het jaar.
De zomer was met een neerslagsom van 348,2 mm in Ukkel (ref. periode 1981-2010: 224,6 mm) uitzonderlijk nat en kwam hiermee op plaats 5 in de reeks van natste zomers sinds 1833. De natste zomer blijft deze van 1992 met 364,8 mm.
De 3 zomermaanden waren natter dan gemiddeld, met respectievelijk 95,0 mm, 117,2 mm en 136,0 mm in juni, juli en augustus (het werden tevens de natste 3 maanden van het jaar). De neerslag was zowel afkomstig van enkele actieve storingen als van onweerachtige buien. Onweders zorgden tussen 7 en 9 juni voor veel hagelschade in een aantal streken, onder andere in de omgeving van Wingene, het Waasland en het Brusselse. In de maanden juli en augustus zorgden grote neerslaghoeveelheden voor wateroverlast op een aantal plaatsen.
In Ukkel viel van 8 tot en met 10 juli 59,5 mm neerslag, en op 25 en 26 augustus werd 54,4 mm gemeten binnen 48 uur. Nog in Ukkel werd gedurende de zomer op 5 dagen een dagsom van minstens 20 mm gemeten, een evenaring van het recordaantal uit de jaren 2002, 2004, 2006 en 2011.
De meest spectaculaire wateroverlast met grote materiële schade deed zich voor in de gemeente Ittre (provincie Waals-Brabant) op 29 juli toen daar verschillende onweders voorbijtrokken. In Bornival (Nijvel), iets ten zuiden van Ittre, werd ruim 77 mm neerslag gemeten in enkele uren tijd.
In het meetnet van het KMI werd in de maand juni een hoogste dagsom geregistreerd van 43,9 mm in Thuin, in juli 85,9 mm in Sprimont en in augustus 53,2 mm in Chéoux (Rendeux). Zeer opvallend was ook de neerslaghoeveelheid van 75,5 mm gemeten in Knokke-Heist op 28 juli in amper drie kwartier tijd ! Ook op verschillende andere data deze zomer werden op één of meerdere plaatsen belangrijke dagsommen gemeten.
Het voor- en het najaar waren droog: in de lente viel slechts 92,2 mm neerslag in Ukkel (ref. periode 1981-2010: 187,8 mm). We beleefden de 10e droogste lente sinds 1833. Vooral de maanden maart en april waren erg droog met respectievelijk slechts 18,0 mm en 20,1 mm in Ukkel. Het geheel van deze 2 voorjaarsmaanden was in het verleden slechts 4 keer nog droger geweest.
In Ransberg (Kortenaken) was het duo maart-april goed voor 26,9 mm, daar viel in het eerste semester van 2014 amper 219,3 mm. Toch is dit geen record voor dit station: sinds het begin van de neerslagwaarnemingen in Ransberg in 1976 waren de eerste 6 maanden van het jaar éénmaal nog droger, dat was in 1976 met slechts 169,3 mm !
Ook de herfst was met een neerslagtotaal van 113,7 mm in Ukkel droog en ook dit seizoen kwam hiermee op plaats 10 in de reeks van droge herfstseizoenen sinds het begin van de meetreeks. Vooral september kende een belangrijk neerslagtekort met slechts 15,1 mm (normaal: 68,9 mm).
De zeer natte zomer enerzijds en het zeer droog voor- en najaar anderzijds hebben ertoe geleid dat het aandeel van de zomerneerslag in het jaartotaal ruim 44 % was voor Ukkel ! (normaal: 26,3 %).
De wintermaanden januari en februari kenden vrijwel normale neerslaghoeveelheden met in Ukkel respectievelijk 70,1 mm en 66,2 mm neerslag (normaal: 76,1 mm en 63,1 mm). Ons weer werd nochtans overwegend bepaald door Atlantische lagedrukgebieden in deze periode, die meestal over de Britse Eilanden trokken en soms gepaard gingen met behoorlijk wat wind. De grootste neerslagactiviteit situeerde zich meer naar het noorden toe (de aanhoudende neerslag in grote delen van de Britse Eilanden sinds midden december 2013 zorgde ervoor dat het daar in vele streken de natste winter werd sinds tenminste 1910 en resulteerde bovendien in uitgebreide overstromingen).
Ook de laatste maand van 2014 schreef geen geschiedenis op vlak van neerslag in ons land.
Het aantal neerslagdagen bedroeg te Ukkel 183 en lag hiermee lichtjes lager dan het langjarig gemiddelde (ref. periode 1981-2010: 198,7 d). Ook bij de neerslagfrequentie 'verbergt' dit vrijwel normaal aantal belangrijke seizoenale verschillen.
In zowel de lente als de herfst regende het veel minder frequent dan gemiddeld: in beide seizoenen waren er 34 dagen met meetbare neerslag (ref. periode 1981-2010: respectievelijk 49 en 51) ; in de zomer daarentegen lag het aantal neerslagdagen met 49 lichtjes hoger dan gemiddeld (ref. periode 1981-2010: 44), ondanks het opmerkelijk hoog neerslagtotaal. Dit is te verklaren doordat de neerslag in dit seizoen soms behoorlijk intens was (zie hoger).
Bekijken we de afzonderlijke maanden, dan merken we dat het vooral in januari en december regelmatig regende, en ook in augustus met een neerslagfrequentie van respectievelijk 24, 23 en 21 dagen. De langste periode van opeenvolgende neerslagdagen vinden we echter terug van 4 tot en met 16 februari (13 opeenvolgende dagen). Daarnaast vinden we nog één periode van 10 opeenvolgende dagen met neerslag terug van 4 tot en met 13 juli.
Anderzijds waren er ook enkele periodes van minstens 10 opeenvolgende dagen zonder meetbare neerslag: van 5 tot en met 14 maart (10 dagen), van 15 tot en met 25 juni (11 dagen) en de langste van 2 tot en met 17 september (16 dagen).
In Ukkel was de neerslag geheel of gedeeltelijk vergezeld van sneeuw gedurende 5 dagen in 2014 (ref. periode 1981-2010: 19,2 d): 27 januari en 2, 3, 27 en 29 december. Sinds 1901 waren er 3 jaren met nog een lager aantal: 1989 en 2002 met 4 sneeuwdagen en 1992 met 2 sneeuwdagen. In 1997 was het aantal even hoog dan dit jaar.
Op de 27 december viel sneeuw vanaf rond de middag in het centrum van het land zodat de sneeuwlaag in Ukkel 8 cm bereikte, de maximale dikte van 2014 hier.
In het land bereikte de maximale dikte van de sneeuwlaag 19 cm in Massul (Neufchâteau) op 27 december. Vanaf de 25e in de loop van de namiddag/avond viel sneeuw in de hoogste streken van het land en die sneeuw bleef de rest van het jaar intact. Ook in het midden van de maand december werd al sneeuw van enige betekenis waargenomen in de Hoge Venen, met een sneeuwlaag tot zo'n 15 cm.
In het begin van het jaar werd de belangrijkste sneeuwlaag waargenomen in het midden van de laatste januaridecade met tijdelijk tot 17 cm sneeuw in Mont Rigi (Waimes) op de 26e.
4. De zonneschijnduur
De totale zonneschijnduur bedroeg te Ukkel 1.634,40 uur (ref. periode 1981-2010: 1.544,6 uur) en was hiermee normaal.
Het teveel is volledig toe te schrijven aan het erg zonnig voorjaar: in totaal scheen de zon gedurende de lente 572 uur in Ukkel (normaal: 464 uur), vooral het totaal van de maand maart was merkwaardig met 197,3 uur zonneschijn, waarmee we het totaal van een normale Belgische zomermaand bereikten. Maart was bovendien de op één na zonnigste maand van het jaar, na juni.
De zomer kende geen uitschieters hoewel augustus wel ietwat aan de sombere kant was, vooral de laatste 20 dagen van de maand. De totale zonneschijnduur over de ganse zomer bereikte te Ukkel 550,5 uur (normaal: 577,9 uur) en lag hiermee lichtjes lager dan het totaal van de lente.
Opvallend tijdens de zomer was wel de opeenvolging van 5 dagen zonder zon te Ukkel van 8 tot en met 12 juli.
De herfst- en de wintermaanden tenslotte kenden een normale zonneschijnduur.
Vroege lente in de eerste decade van maart : de natuur ligt voor op schema
zoals te zien is op deze foto genomen in Neder-Over-Heembeek (Brussel) op
8 maart 2014. De dag nadien werd in onze hoofdstad de eerste +20 °C van het jaar
waargenomen, wat nog nooit zo vroeg in het voorjaar gebeurd was.
Foto: Philippe Mievis
